Zoete hoop

Het is vrijdag, voorheen de dag van de cultuurbijlagen. Tegenwoordig hebben landelijke kranten die verplaatst naar de donderdag om de vrijdag vrij te houden voor boeken. Waarmee we toch voor het weekeinde ons vol kunnen zuigen met cultuur na een week harde werkelijkheid.

Je hoort wel eens dat in tijden van narigheid cultuur troost biedt. Dan zou er nu een stortvloed van moois over ons moeten komen. Er is evenwel iets opmerkelijks aan de hand. In plaats van schitterende nieuwe boeken, muziek en beeldende kunst lijkt de blik achterwaarts gericht.

Het is alsof er nu te weinig hoop te putten valt uit de dagelijkse werkelijkheid om nog iets moois te maken. Althans dat valt op te maken uit de cultuurpublicaties van de laatste tijd. Herontdekking van bijkans vergeten schrijvers, exposities van al lange tijd bekende kunstenaars. Alleen de fotografie in Noorderlicht lijkt hier min of meer aan te ontsnappen.

Of is er iets anders aan de hand. Recensenten die de weg kwijt zijn en uit het verleden putten. Muzikanten die de weg van vernieuwing moeten verlaten omdat er geen droog brood te verdienen valt. En daarmee de weg vrijmaken voor oude sterren aan het firmament, die als Phoenixen uit de duisternis van de vergetelheid verrijzen.

Kate Bush trekt volle zalen in Londen, Ryan Adams wordt geroemd om zijn nieuwste album en van Bob Dylan zijn de complete wat voorheen witte albums heette in het vooruitzicht gesteld. Zij kunnen het zich veroorloven nieuwe wegen in te slaan. Ze hoeven het voor het geld niet meer te doen.

Of ligt het aan onszelf dat we in zulke onzeker tijden vastigheid zoeken en troost putten uit schoonheid die we kennen. Soms betrap ik me erop dat ik zuchtend de pagina’s over nieuwe boeken omsla zonder de informatie op te slaan. De beelden van de vele festivals met zogenoemde nieuwe beloften maken geen enthousiasme wakker. Het is weinig opwindend allemaal.

En dan herneem je jezelf. Want tegen de stroom van ellende in moeten er op zolderkamertjes mensen bezig zijn, die nieuwe wegen inslaan. Nog onontdekt door de toonaangevende wegwijzers, de praatprogramma’s op televisie waar het leuk om te weten het noodzakelijk te weten geheel heeft overvleugeld. Hier moet het allemaal vooral vrolijk zijn.

Cultuur op tv is geheel in handen van de AVRO gekomen. Iets wat je enkele decennia terug niet had kunnen bevroeden. Slecht is het zeker niet, afgezien van het tijdstip van uitzenden. Maar het is wel de weg van de zekerheid van de bewezen talenten. Echt nieuwe cultuur zien we er weinig.

Is het het vrije marktdenken dat publiciteit in de weg staat voor wat we nog moeten ontdekken.  Ongetwijfeld speelt dit een rol, zeker waar de financiële bijdrage van de overheid grotendeels ie weggevallen. Ook de angst van de media de lezers te ver achter zich te laten in tijden dat deze zich massaal van de traditionele media afkeren.

Maar op de nieuwe media is evenmin echt veel nieuws te bespeuren. Nog altijd overheerst het papier. Het lijkt zelfs weer terrein terug te winnen. Waar je enige tijd terug bijna struikelde over alle mensen met hun ebooks, zie je nu weer meer echte boeken in het openbaar. En kranten nu deze eindelijk hanteerbaar zijn geworden.

Misschien moeten we hier wel hoop uitputten. En dat in de genoemde zolderkamertjes op een dag de nieuwe schrijvers, de componisten, de beeldend kunstenaars de computers hun werk op papier of ander hanteerbaar materiaal zullen laten uitspuwen. En we weer gewoon cd’s kopen in plaats van het downloaden van obscure sites. Ach, zoete hoop bijna tegen beter weten in.