Canned Heat - Going Up The Country 1970

De revolte van het platteland

Er circuleert een bericht op het onvolprezen medium Facebook van een verheerlijker van het platteland. Een uiting van een stemming die langzaam terrein wint. Zo van, jongens daar in de grote stad, val ons niet lastig met jullie gedoe over racisme, Zwarte Piet en zo. Wij houden het gewoon bij het oude.

Het is een beetje het aloude wij zijn het echte volk. In de stad wonen mensen die het contact met de werkelijkheid kwijt zijn. Dat inmiddels een meerderheid in de stad woont, of wil wonen, wordt gemakshalve vergeten.

De praktijk is wel enigszins zoals in het FB-bericht beschreven staat. Terwijl in Amsterdam Zwarte Piet het veld heeft geruimd is de knecht van de goedheiligman in periferer regio’s nog altijd pikzwart en daar zijn ze ook nog eens trots op. ,,We laten ons door die bakfietstypen uit de Randstad niets aanleunen’’, is het gedachtegoed.

Het is een stemming die je meer ziet op het platteland. Terwijl de Nederlandse bevolking zo langzamerhand wel de buik vol heeft van de bio-industrie en de vernieling van het landschap, draaien de bewoners van dit gebied hen de rug toe. Blijf van onze boeren af, zo ongeveer.

De politiek heeft het inmiddels ook opgepakt. Hoorde ik laatst in weer zo’n babbelprogramma niet een man iets zeggen over de vergeten bevolking op het platteland, die wel eens voor een electorale verrassing zou kunnen zorgen. Het is de vraag, maar het zou wel eens kunnen.

Buiten de grote stad sta je soms wel eens verbluft over de hier verkondigde gedachten. Heel nare opmerkingen over vluchtelingen, anders gekleurden, moslims doen je de oren tuiten. Om de sfeer niet te bederven zeg je er maar niet te veel van, maar je begint bijeenkomsten wel te mijden.

De verheerlijking van het gewone volk op het platteland, dat nog veel dichter bij de natuur staat, is niet iets nieuws. Vaagjes herinner ik me een lofzang op het buitengebied in dichtvorm, die bij ons op de redactie aan de muur hing. Het was geschreven ergens in  de jaren dertig van de vorige eeuw door een berucht NSB-dichter.

Oeps, daar hebben we al een Godwin te pakken. Dat mag natuurlijk niet, maar ja het is wat me zo even te binnen schiet bij het lezen van het FB-bericht. Een bericht dat ogenschijnlijk geen verkeerde mening verkondigt. Natuurlijk mag je het leven op het land hoger achten dan dat in de stad.

 Het wordt bedenkelijker als dit daadwerkelijk wordt omgezet in bijvoorbeeld stemgedrag, of nare uitingen in sociale media over bijvoorbeeld Sylvana Simons. Als daar al eens iemand van in het nieuws komt, woont die doorgaans ver buiten de Randstad. Er zijn hier in Friesland van die dorpen waar zelden een zwarte wordt gezien, waar hoofddoekjes zeldzaam zijn en waar de PVV de grootste partij blijkt bij verkiezingen.

Ruimte en frisse lucht is toch niet echt een garantie voor fris denken. Uit hooggebergten waar mensen zo onder de indruk zijn van de natuur horen we ook veel gedachten, die niet uitblinken in doordachtheid en medeleven. Dat laatste is toch iets dat tot bloei komt in de grote stad waar mensen echt te maken hebben met een veelkleurige samenleving en niet altijd de mooie kanten ervan meemaken.

De revolte van het vergeten burger noemen ze het wel eens, die verheerlijking van de gewone man in de provincie. Tja, als die mensen al vergeten zijn, dan hebben ze het zelf zo gewild. Het heeft iets aangenaams buiten de grote wereldproblemen gehouden te worden. Laten we eerlijk, het is ook prima, maar duik dan ook weg en val de rest van de mensen niet lastig met je onzin. Zeker niet als je die als hoogste waarheid ziet.

De dood van Fidel en ander links leed

Het blijft verbazingwekkend dat conservatieve, rechtse politiek met linkse economische trekjes zoveel aantrekkingskracht heeft in de wereld. In Frankrijk van oudsher een links bolwerk zijn de kiezers een beetje van het padje en hebben hun keuze beperkt tot rechts en extreem rechts.

Het zijn droeve tijden voor mensen met een links verleden. Fidel dood en de journaals spreken alleen over aanhangers en tegenstanders, over revolutie en dictatuur. Maar eh, er is toch wel meer te vertellen. Alles een beetje in historisch perspectief plaatsen, is dat nu te veel gevraagd?

Natuurlijk Fidel Castro was een harde dictator voor zijn tegenstanders en liet zich niet zoveel gelegen liggen aan mensenrechten. Maar over de hele wereld zijn de Cubaanse medici gewaardeerd vanwege hun vakkennis. De oogheelkundigen staan hoog aangeschreven.

De door oud-dictator Batista geplunderde bevolking is gemiddeld genomen zeker niet slechter af, ondanks de pogingen van de VS Castro te ondermijnen. Dat had  ik toch graag even gehoord. En dan hoef je echt niet te verzwijgen dat Castro  een boef van het zuiverste water was in de jaren na de revolutie. Maar om nu alleen de klam te leggen op zijn uren durende toespraken is ook weer wat overdreven.

Terug naar Europa blijf je je verwonderen over het gebrek aan aantrekkingskracht van linkse partijen. Ja zelfs, als ze zelf zeggen de tegenstelling links rechts voorbij te zijn, maar in feite nog wel aan de linkerkant van het politieke spectrum  staan, hebben de kiezers er weinig boodschap aan.

Er is kennelijk een wijdverbreid wantrouwen in links. Niet helemaal onterecht natuurlijk. De sociaaldemocraten hebben het de afgelopen decennia enorm laten afweten. In heel Europa hebben ze zich laten verleiden de rechtse bezuinigingsagenda van Europa te volgen. Alleen of in coalities met rechts partijen. Maar de klappen vallen links.

De media zoeken wel naar de oorzaken van het falen van links, maar blijven steken in platitudes als geen oog voor de nadelen van de globalisering, de massale immigratie etcetera. Alsof de traditionele rechtse partijen daar niet even schuldig aan zijn. Hooguit kun je vaststellen, dat rechts in veel mindere mate beloften hebben geschonden.

En toch blijft het raadsel dat over de hele wereld progressieve krachten het aan het afleggen zijn. Enkele jaren terug kon je nog optimistisch zijn over Zuid-Amerika. Na de crises in Venezuela en Brazilië gaat daar ook rechts weer met de winst aan de haal. Colombia was bijna door rechtse evangelische christenen de guerrillaoorlog weer in gedreven.

Het enige wat overal gelijk op gaat met het verlies van progressieve krachten is de afname in het geloof in feiten. De wetenschap is zijn geloofwaardigheid kwijt. De rechterlijke macht wordt niet meer geloofd, vooral de geschreven media zijn amper meer relevant. Graag zou je hier iemand de schuld van willen geven, een complot in willen zien, het internet als schuldige aan willen wijzen.

Het voldoet niet als oorzaak. De correcte informatie is nog steeds evenveel voor handen als tien jaar geleden. En ook toen al waren er de alu-hoedjes, de complotdenkers. Misschien heeft het toch iets te maken met onderwijs. In de Scandinavische landen waar het onderwijs wereldwijd hoog aangeschreven staat, is het ongeloof in feiten minder groot.

En natuurlijk in Duitsland waar de afschrikkende werking van de historie tot voor kort zijn werk goed deed en waarop we toch nog een beetje vertrouwen bij het terugdringen van de malloten van AfD en Pegida. In Nederland, ach Nederland, zijn we straks veroordeeld tot een regering van rechtse snit. En een ontevreden aanhang van PVV die uitgesloten wordt van de macht. En wie moet je daar nu de schuld van geven? De kiezers?

Zorgen maken nog geen boze burgers

Zorgen, zoveel zorgen maken de media in Nederland zich nu. Als in de VS de media de Trump-aanhang zo onderschat hebben, moeten we dan hier niet onze voelhoorns opsteken bij de boze witte burger? Tja, Nederland is de VS niet en de boze burger is misschien niet wat we moeten zoeken.

Je ziet het ook in de politiek. Volksvertegenwoordigers die zich opwerpen als vertegenwoordigers van de boze burger. Die boze burger is een begrip geworden door beelden van een piemelkoor tegen de komst van asielzoekers. Daar was wel echte woede, maar wat veel fnuikender voor het vertrouwen in de oude instituten is het gevoel niet meer beschermd te worden. En dan niet boos worden, maar bezorgd.

Het is niet eens zo zeer een kwestie van gehoord worden. Veeleer voelen deze mensen zich overvallen door de aanvallen op de verzorgingsstaat. Was dat niet de staat die als een beschermende vader een schild boven hen hield? Daarvan verwachten ze niet dat die ww inkort, plots de aow-leeftijd verhoogt, de zorg voor ouderen bijkans afbreekt.

Zulks baart zorgen. Amper voorstelbaar bij de beter verdienende burgers met hun vaste banen, maar mensen maken zich nu zorgen over hun oude dag. Over uitkeringen bij werkloosheid, waardoor ze veel vaker getroffen worden. Korting op hun pensioentjes, als ze die al hebben. Over zorg wanneer ze oud en gebrekkig worden en geen geld hebben om dure particuliere zorg in te kopen.

In een beschaafd land zouden mensen, die wat moeilijker voor zich zelf kunnen opkomen en dat zijn niet per se laag opgeleiden of mensen met een minimuminkomen, zich niet zulke zorgen moeten hoeven te maken. Ze worden bevangen door angst, veel meer dan door woede.

Kom niet aan met verliezers van de globalisering. Dat is een leeg begrip voor deze mensen. Moet je de onbetaalbaarheid van studie voor mensen die net ietsje meer verdienen wijten aan globalisering? De al genoemde aow-bezuiniging? In de huiskamer gaat het gesprek daarover.

Je kunt heel mooi uitleggen dat de ellende is begonnen met de opkomst van het neoliberalisme, maar dat zegt hen helemaal niets. Alle excuses die politici aanvoeren voor hun bezuinigingen zijn lege begrippen voor mensen die er hard door getroffen worden. Ja, eenvoudige explicaties als ‘het wordt onbetaalbaar’, begrijpen mensen wel.

Maar gaten schieten in de betogen van de politici met het kortingsmes, dat lukt de mensen niet. Ongetwijfeld zullen ze zich wel eens de vraag stellen of het allemaal wel klopt. Waarom juist zij zo hard getroffen worden. Ze zien ook wel dat goed verdienende tweeverdieners weinig last hebben van wat zij als bedreiging ervaren.

Vroeger konden ze vertrouwen op hun PvdA, die zorgde voor een goed vangnet. Maar wat moet je daar mee, als de voormannen er de vrije markt in de zorg verdedigen, in het openbaar vervoer waar ze zelf amper mee reizen? Als ze dan toch nog stemmen is het uit protest. Het is goed dat de goegemeente zich nu buigt over de vraag wat mensen zo ongerust maakt, maar als men niet van plan is er iets aan te doen, dan voelen mensen dat haarfijn aan.

Vergelijkingen met de VS gaan mank. De polarisatie die daar opgang maakt is hier nog ondenkbaar. Wij hebben geen twee partijenstelsel, waarin een partij de andere het regeren onmogelijk maakt. Evenmin is Europa gebaseerd op het uitmoorden van oorspronkelijke bewoners en op slavernij (wel op het profiteren ervan) en veel minder gewelddadig.

Het enige wat Nederland een beetje doet lijken op de VS is uitzinnige competentiedrift. Het van alles een wedstrijd willen maken. Dat maakt je toch een tikje ongerust over de uitkomst van de verkiezingen in Nederland. Want dat maakt boze burgers die denken dat ze alleen gehoord worden als het hardst kunnen schreeuwen. Maar er zijn nog veel meer mensen, die in stilte lijden. Hou die maar eens aan boord, als je ze niet ziet of niet wilt zien natuurlijk. En die zorgen voor verrassingen.

Media moeten weer de ruggengraat van de democratie worden

Het meest zorgelijke van de verkiezingscampagne in de VS en niet daar alleen, was de voortdurende aanval op de pers. Links liegend bolwerk, als je dit maar vaak genoeg herhaalt, gaan mensen het geloven. Het is een regelrechte aanval op de democratie.

Ook in Duitsland valt de kritiek op de pers bij de Pegida-aanhnagers en in hun kielzog de AfD horen. De Lügenpresse wordt een gevleugelde uitdrukking. Die pers schrijft niet wat de mensen willen horen. Het is natuurlijk baarlijke nonsens in een tijdperk van vercommercialiseerde pers, maar toch hoor ik te weinig verdediging van de media.

Ja, ik heb ook vaak genoeg kritiek geuit op de media. Niet omdat ze zouden liegen en niet om ze hun invloed te ontnemen, maar om ze die terug te geven. Journalistiek is schrijven wat sommige mensen niet willen horen, de rest is public relations, zo luidt een stelregel.

De praktijk is natuurlijk anders. Als oud-journalist weet ik donders goed dat veel van je werk inderdaad niet meer is dan het doorgeven van mededelingen is. En dat je slechts een enkele keer echt iets wezenlijks schrijft, dat er toe doet en een begin van een verandering bewerkstelligt. Voor de meeste journalisten is dat niet vaker dan een keer in hun loopbaan weggelegd.

Dat is niet erg. Er moeten ook mensen die zonder een oordeel, zonder diepgravend onderzoek, vertellen wat er gebeurt in de samenleving. Maar wel met een gezonde kritische houding, die in de beroepsopleiding hoort te worden aangeleerd. Zie je iets dat fout is, dan schrijf je dat op.

Het lijkt belangrijker dan iets beschrijven dat goed is, maar dat hoeft niet per se. Goede ontwikkelingen behoor je net zo goed over het voetlicht te brengen. Als het er maar toe doet. De rest is amusement. Een beetje hiervan, een smaakvol vermaak, het hoort erbij. De boog kan niet altijd gespannen zijn.

Het probleem is dat de media in dat laatste zijn doorgeschoten – en het smaakvolle zijn vergeten - in een poging het meest verontrustende van deze tijd te stoppen: de terugloop van het lezen van en het kennisnemen van serieuze zaken. Wat de oorzaak is, het onderwijs, de commercie, de economisering van het leven, doet er niet eens meer toe.

Een ding lijkt me voor de hand liggend, je bestrijdt het niet met meer amusement. Allereerst moet het besef weer doordringen dat media de ruggengraat van de democratie vormen. Wie die aanvalt en voor leugenaars uitmaakt, of door ze onderhevig te maken aan geld verdienen, begaat een halsmisdaad. Dit besef promoten is een taak van onderwijs, politiek en media zelf.

Om daar een begin mee te maken, zouden de partijen die zich niet schuldig maken aan onzinverhalen, zoals PVV en daar van afgeleide splinters, goede media weer speerpunt moeten maken. Het moet weer gaan over verheffing. Mensen weer hoop bieden op een aangenamer leven, al was het alleen maar om te ontsnappen aan een bestaan, dat nu een keer niet een paradijs is.

Daar hoort ook cultuur bij. Alles wat mensen serieus neemt en door mensen serieus genomen hoort te worden. Het klinkt idealistisch, maar het is noodzakelijk. Politici die het nog wagen aanvallen te lanceren op de pers of de cultuur, dienen met pek en veren de stad uitgereden te worden. De kans op slagen is gering, ik weet het. Maar je kunt je niet altijd overgeven aan sombere gedachten, al is daar nu alle reden toe.

Juist daarom, moeten journalisten zichzelf opnieuw uitvinden. Niet door zich op andere vormen van media te storten, zoals de uitgevers graag zien. Nee, door zich te realiseren hoe eerzaam hun beroep is. Ze moeten zich weer verzetten tegen de ondemocratische krachten. Tegen overheden die niet houden van een kritisch pers, tegen bazen met te nauwe banden met machthebbers. Het is nog niet te laat en laten we eerlijk zijn, het is veel leuker zinvol werk te verrichten dan alleen maar baan te hebben.

Trump als redder van de EU

De analyses van de overwinning van Donald Trump buitelen over elkaar heen. Van de Wildersjes, Baudetjes en Roosjes tot de serieuzere Bas Heijne. Het einde van de liberale democratie is nabij. Aan grote woorden geen gebrek.

De echte verklaring voor de onverwachte overwinning van Trump is overigens het thuis blijven van jongeren, zwarten en latino’s. Plus een merkwaardig kiesstelsel en de extra opkomst van de witte mannelijke bevolking. Natuurlijk is het van belang uit te vogelen wat die laatste groep beweegt. Maar eh, dat wisten we wel.

Ze zijn de slachtoffers van het neoliberalisme, ze zijn de verliezers van het cowboy-kapitalisme. Dit is geen revolutie. Helaas, zou je bijna zeggen. Een revolutie zou het zijn, als er ideologische leiders waren geweest, die de mannen hadden geleid naar een kandidaat, die hun positie zal verbeteren. Nu is het een dikke middelvinger naar de leidende klasse en om met Michael Moore te spreken, dat voelt heel lekker. Zeker voor een paar maanden.

De baasjes van de nieuwe nationalisten in Europa kraaien al victorie. Wilders, Le Pen, ze struikelen over hun enthousiasme voor Trump. Immers ook Europa kent zo’n klasse van witte mannen en vrouwen die het allemaal niet kunnen bijbenen. En die schandalig verwaarloosd zijn door de leidende groep.

Na de oorlog was die ondergroep redelijk tevreden. Er was werk en er werd een prachtig vangnet van sociale voorzieningen opgebouwd. Van wieg tot graf amper geen zorgen. Met de opkomst van de neoliberalen werd daar danig aan geknabbeld. Het werk verdween, de lonen bleven achter, ook voor de middenklasse en het sociale vangnet werd afgebroken.

Reden genoeg voor een kleine opstand, zou je zeggen. Die kwam er helemaal niet. Een beetje stiekem op Wilders stemmen. Voor een revolutie moet je niets te verliezen hebben. En ondanks de treurige staat hebben deze mensen dat wel. Maar om ze nu aan te wijzen als degenen, die een ommekeer kunnen bewerkstelligen, lijkt wat overdreven.

De beter gesitueerden met een wrok tegen de heersende culturele elite zullen hier evenmin voor zorgen. Dat is eigenlijk wel jammer. Dat wil zeggen, als er nu eindelijk een revolte zou komen tegen de doordenderende trein van de liberalen. Geen gejammer over immigranten, maar kritiek op en nieuwe regels voor de financiële wereld. Iedereen belasting betalen. Een goed zorgstelsel, minder marktwerking in sectoren die zich daar niet voor lenen.

Daar zijn de nieuwkomers helemaal niet op uit. Ze zijn allemaal rechts georiënteerd en nihilistisch, racistisch ingesteld, tegen de vermeend linkse elite. De enige hoop die je kunt hebben, is dat de Trump-overwinning de nieuwe Muur wordt voor Europa. Een volkse dreiging voor de bovenlaag van de bevolking – zoals voorheen het communisme -, die dan eindelijk serieus aan de slag gaat het project Europa een bescherming te maken tegen wilde ideeën en revolterende bevolking.

Een project dat bescherming biedt aan de verliezers van de vrije markt, dat de financiële markten aan banden legt. Dat stopt met uitknijpen van zuidelijke lidstaten. Dat zorgt dat er geen verpauperde achterblijvers zijn. Dat serieus gaat samenwerken. Dat rotte appels uit de mand gooit en zich echt gaat beschermen tegen dreigingen met een gezamenlijke defensie. 

Zo’n sociaal Europa zou een pracht van een antwoord zijn op de volkse revolte in de VS. En ook op de nog immer neoliberale destructieve krachten van Wall Street, die tot hier doorwerken. En dan maar hopen, dat Trump geen rare brokken maakt.

The Invasion of America

http://invasionofamerica.ehistory.org/

Regina Spektor - "The Trapper and the Furrier" (Live at WFUV)

De Apocalyps nabij

Om samenzweringstheorieën kun je soms heel hard lachen en tegelijkertijd kun je je verbazen. Er zijn zelfs bepaald niet domme mensen, die erin geloven. Dat is weer niet zo vreemd als we de op het gebied van bijvoorbeeld economie nogal gelijkgeschakelde pers bekijken. Dan komen theorietjes al snel op.

Een mooi voorbeeld is de discussie over de pensioenen en de aow. De afgelopen week werden we opgeschrikt door het bericht dat de pensioengerechtigde leeftijd voor hen die na 1954 geboren zijn drie maanden opschuift. De reacties op de sociale media spraken boekdelen.

Er werd wat geginnegapt over de uiteindelijke pensioenleeftijd en de gewerkte jaren, maar twijfel aan de juistheid van de maatregelen was er eigenlijk amper. Dat is een beetje raar, zeker waar sommige politieke partijen daar wel een dingetje van maken, zoals natuurlijk 50plus en nu ook de Partij van de Dieren.

Het is kansloos gesputter gezien de overdonderende meerderheid van mainstream partijen, die om het hardst roepen dat terugdraaien van de verhoging naar 65 onbetaalbaar zou zijn. Ook in de media is die opinie overheersend. De kranten sabelen alle protesten als populisme neer.

Op TV zag ik economen het nog eens uitleggen voor het domme publiek. Op een grafiekje lieten ze zien, dat zonder verhoging van de aow-leeftijd de staatsschuld tot over de 200 procent van de nationale productie zou groeien. Maar met de terechte verhoging tot ik weet niet hoe hoog, zal de staatsschuld al rap tot nul dalen.

Ho, wacht even. Dat klinkt toch een beetje alsof de hoogte van de staatsschuld alleen afhankelijk is van de pensioengerechtigde leeftijd. Niemand protesteerde, net zo min als bij al die andere keren dat het tegenhouden van de afbraak van de verzorgingsstaat onbetaalbaar zou zijn. En was het niet zo, dat de hoge kosten door de vergrijzing van de babyboom slechts een jaar of twintig zou duren? En dat de versnelde verhoging van de aow-leeftijd als bezuiniging werd ingeboekt?

Een soort van onontkoombaarheid is de afbraak van de verzorgingsstaat inmiddels geworden. Zo zeker als de dood. Afwijkende meningen zijn gevaarlijk. Wat overigens nog een gemoedelijke afwijzing is. De Apocalyps is nabij, als we het echt in ons hoofd halen om de welvaartsstaat weer op te tuigen.

Dat rechtse politici dat roepen mag niet verbazen, maar dat ook sociaal democraten en andere progressieve partijen zich hierbij aansluiten is toch wel raar. Hebben we ons enkele decennia terug zo vergist? Is het zo gek dat je dan aan een complot gaat denken?

De verandering van de stemming begon eigenlijk tegelijk met de val van de Berlijnse Muur en de ineenstorting van de Sovjet Unie. De socialisten waren tot dan toe een goed alternatief om de verlokkingen van de communistische heilstaat voor arbeiders te weerstaan. Maar dat was na 1989 niet meer nodig. En van de weeromstuit schakelden de socialisten ook over op de neoliberale toer.

Sindsdien wordt het ons iedere dag weer ingepeperd: De verzorgingsstaat is onbetaalbaar. Het kon alleen maar door het verjubelen van gasgelden een tijdje, maar het feestje is nu voorbij. De vut, de aow met 65, een fatsoenlijke zorg, betaalbaar onderwijs, sociale woningbouw, het waren alle kostbare vergissingen, waar we nog lang de kosten van moeten dragen.

Gelukkig dat dankzij kamerbrede steun het huishoudboekje nu weer een beetje op orde komt, anders hadden we ons nageslacht met een ondraaglijke last opgezadeld. Dus wie zeurt over terugdraaiing van de aow-leeftijd, zorgverzekeraars, rendementsdenken in het onderwijs, moet zich tien keer achter de oren krabben.

Deze week werd op tv een documentaire van Michael Moore vertoond, waarin de zegeningen van de Europese verzorgingsstaten werden bezongen. Nog even afgezien van het wel heel rooskleurige beeld dat Moore schetste, had hij in een ding gelijk: Hij passeerde Nederland, want dit land lijkt inmiddels steeds meer op de VS.

Dat geen enkele krant, bijna geen enkel tv-programma hier vraagtekens bij plaatst, doet je gemakkelijk vermoeden dat hier sprake is van een complot.  Dat niemand protesteert tegen zo’n onbenullig diagrammetje dat ons moet doen geloven dat de verhoging van de aow-leeftijd noodzakelijk is, getuigt van een gelijkschakeling van de media, die in de geschiedenis zijn gelijke niet kent.

En dit allemaal zonder enige dwang. Hoon is het enige dat je wacht, als je het niet meer gelooft. Voor je het weet ben je een verward persoon. Over verwarde mensen gesproken: Een programma over verwarde personen zoals dat van Zembla zondagavond zou mensen de ogen moeten openen. We bezuinigen psychiatrische inrichtingen dicht terwijl we nog geen goed opvangsysteem hebben. De gevolgen zijn dusdanig kostbaar dat we onmiddellijk kunnen terugschakelen naar de oude inrichtingen.

Bewindslieden weigeren te erkennen dat het neoliberale beleid mislukt is. En weer die kreet: Anders wordt onbetaalbaar. Onbetaalbaar? Veel van de bezuinigingen leiden tot hogere kosten in plaats van echte besparingen. Maar onze leiders blijven roepen, dat vasthouden aan het oude onbetaalbaar is. Dat gaat een keer fout, zo'n complot.

Gemakkelijke verontwaardiging

Het is te gemakkelijk om verzorgingstehuizen te veroordelen op grond van plaspauzes. Ga eens een paar uur meelopen met een zorgverlener. Dat zorgt voor heel wat minder verontwaardiging.

De sociale media explodeerden, politici wisten niet hoe snel ze hun afschuw moesten laten blijken, bij het bekend worden van vaste plastijden. Zelfs staatssecretaris Martin van Rijn sprak harde woorden. Onaanvaardbaar, de menselijke waardigheid is in het geding. Ja, het zijn grote woorden.

Mijn moeder zit al geruime tijd in zo’n tehuis. Het was mij al eens opgevallen, dat er wel erg veel afgeplast wordt door de patiënten. Amper geweest roepen ze weer om hulp naar het toilet. Onwetend roep je dan een verzorger. In eerste instantie vind je dan dat ze wel een beetje harteloos reageren.

Zo van, oh, die is net geweest, of die heeft een katheter. Als er iemand uit de wc gilt dat ze klaar is, is de reactie: ,,Nee hoor, ze zit er nog maar amper.’’ Eerlijk is eerlijk, dan schrik je even. Maar na een uurtje groeit het begrip.

Want het gaat maar door. De patiënten kun je het niet kwalijk nemen. Ze vergeten rap dat ze al geweest zijn. Ze zijn onrustig, ze vervelen zich wellicht. Soms is er sprake van een lichamelijke aandoening waardoor er continue druk op de blaas is.

Vaal wordt het opgelost met een luier. Dat kun je onwaardig vinden, maar mensen laten zitten in hun eigen urine is evenmin erg waardig. Laten we eerlijk zijn, dementie is een rotaandoening. Mensen die hier aan lijden hebben veel aandacht nodig.

Daar waar dat het geval is, zie je de patiënten opfleuren. Maar tja, met een verzorger op acht mensen is voldoende aandacht moeilijk. Er wordt hard gewerkt in verzorgingstehuizen. Daar ligt het niet aan. Maar er is domweg onvoldoende menskracht.

Dan kan je als politicus heel hard roepen, dat plaspauzes op vaste tijden onwaardig zijn, maar als je niet tegen bezuinigingen op de zorg hebt gestemd, past bescheidenheid. Zeker daar wel erg gemakkelijk is gekozen voor snijden in langdurige zorg en niet in ziekenhuiskosten.

Wie echt een einde wil maken aan misstanden in de zorg, moet niet meer zeuren over de kosten. En de vrije markt lost dit zeker niet op.

Een natuurwedstrijd is een beetje raar

De Wadden vormen het mooiste natuurgebied van Nederland. Althans dit is de uitkomst van een nationale wedstrijd, waarin burgers van dit rare land hun voorkeur mochten uitspreken voor een natuurgebied. De uitkomst is even vanzelfsprekend als vreemd.

De Wadden vormen met zijn immer veranderende natuur feitelijk het enige natuurgebied van Nederland. Natuurlijk is er wel sprake van menselijk ingrijpen, maar eerlijk is eerlijk de natuur kan hier nog zijn gang gaan, zoals ze dat al eeuwen doet. Alle andere kandidaten zijn ontstaan na fors ingrijpen van mensen. Er is weinig natuurlijks aan.

In die zin kon de winnaar niets anders dan de Wadden zijn. Toch is het merkwaardig. Want de Waddenzee is ook het meest onbekende stukje Nederland. Als er de laatste decennia niet flink op het behoud van dit mooie stuk Nederland was ingezet, was het nu ingedamd. En in ieder geval volstrek onbekend.

De meeste Nederlanders kennen de Wadden als dat water waarover ze varen op weg naar vakanties op de eilanden. Dat die ook deel zijn van de Wadden is amper bekend. Net zoals Nederlanders geen idee hebben van de staat van het platteland. Ze rijden van A naar B en afhankelijk van hun humeur zien ze iets mooi of saai groens, of bomen.

Dat Wijlanden in Friesland niet hoog scoorde was niet verbazingwekkend. Onbekendheid speelde hier een rol, net als de laatste plaats voor Saba. In eerste instantie zou je zeggen, die Friese weilanden zijn toch ook saaie raaigraswoestijnen. Ja, als je alleen kijkt naar de Greidhoek en delen van het zuidoosten waar industriële melkveebedrijven de toon zetten.

Nee, als je echt kijkt naar de gebieden die onder de Wijlanden vallen. De Âlde Feanen, de Wâlden, Zuidwest Friesland met zijn mooie Gaasterland. Het is alleen een beetje een probleem het als een aaneengesloten natuurgebied te zien.

Wie zich echt verdiept in de genomineerde gebieden, kan niet anders dan tot de conclusie komen dat de Wadden het meest diverse en meest intrigerende natuurgebied vormen. Is het ook het ook het mooiste? Als je over de dijk rijdt bij de klif van Mirns en je kijkt uit over het IJsselmeer zal de twijfel je bekruipen.

Potdikkie, dat is toch het mooiste stukje Friesland dat je kunt bedenken. Akkoord, het verandert niet, zoals de dynamische Wadden doen. Maar als je echt kijkt naar schoonheid, zou dit stukje Gaasterland een geduchte tegenstander van de Wadden zijn geweest. En er zijn waarschijnlijk heel wat meer mensen geweest.

Er zijn mensen, die de wedstrijd maar niets vinden. In deze door competitie geobsedeerde samenleving, zou je natuur niet tot onderwerp van een wedstrijd moeten maken. En de winnaar loopt het risico door veel bezoekers in gevaar te komen. Wat dit betreft is de Wadden ook wel weer een mooie winnaar, want ik zie nog geen massa’s mensen richting de Westhoek trekken.

Het is natuurlijk een manier om Nederlanders meer bewust te maken van de schoonheid van delen van het land. Dat is zeker nodig, omdat er krachten zijn die de schoonheid bedreigen. En die krachten zijn we in zekere zin zelf. Daarom zou de wedstrijd een beetje hypocriet zijn. Bovendien laat de verkiezing van de Wadden zien, dat er gekozen wordt uit gebieden die het minst bekend zijn.

Het land van Maas en Waal zou ook een heel mooie kandidaat zijn, maar dat vinden we geen natuur. Ach, wat is natuur in Nederland, zou de dichter J.C. Bloem zeggen.