Boerenslimheid is ook niet alles

Zo’n rapport van de commissie duurzame veehouderij klinkt mooi. Landelijke kranten pikken de boodschap er snel uit: alleen voor 30 procent voorlopers in duurzaamheid nog subsidie. De rest kan het schudden. Anderen geloven er niet zo in en zien het rapport in een lade verdwijnen.

Dat laatste zou best eens kunnen, omdat er nog al veel aan de agri-sector zelf wordt overgelaten. En dat is een doodlopende weg, weten we nu. De afgelopen week hebben we heel hard kunnen lachen om de melkveehouders die treurend op de tv verschenen.

Nog maar ruim een jaar geleden juichend over de bevrijding van het melkquotum, niet luisterend naar waarschuwende stemmen over mestoverschot, of de dreiging van toen staatssecretaris Sharon Dijksma, heerlijk de melkkraan volop open gedraaid. En nu zeuren over de nieuwe staatssecretaris dat ie geen regels heeft opgelegd om het daaruit voortkomende mestoverschot te voorkomen.

De Leeuwarder Courant spreekt over het fosfaatdrama, nu voor veel boeren ernstige problemen opdoemen. Niks fosfaatdrama, het is veel simpeler: de boerenslimheid heeft gefaald. Nu dreigen ze hun altijd fel verdedigde uitzonderingspositie in Brussel te verliezen. Geen extra mest op meer Neerlands weiden.

Het is stomweg eigen schuld. Het was allemaal bekend. Wie veel extra gaat melken met meer koeien produceert veel meer mest en dat is onacceptabel, waarschuwde Dijksma. En nu maar zoeken naar een zondebok. De nieuwe staatssecretaris? De banken, omdat die het geld leenden voor de grotere stallen? Of de eigen organisatie LTO?

Het commissierapport ligt wellicht niet bovenop de stapel van het kabinet, maar wel op een groeiend stapeltje kritische rapporten dat zo langzamerhand de boekenplank doet doorbuigen. Luisteren naar bezorgde burgers over een vernield landschap, ach het zou wat. Duurzamer produceren? Doen we toch.

Natuurmonumenten komt met een productiebosuitbreiding. Honderdduizend hectare bos erbij in Nederland, veelal ten koste van landbouwgrond. Op de bijgeleverde kaart is Friesland nog relatief blanco van nieuwe bossen. Het zou zo maar eens een idee zijn, om straks vrijkomende gronden van failliete melkveehouders als bosgrond om te vormen.

Natuurlijk schreeuwt de LTO moord en brand over het bosplan, doof voor maatschappelijke veranderingen. We voeden de wereld toch en dan gebeurt het straks ergens anders en minder efficiënt. Hm, ik meende dat we dat station gepasseerd waren. Akkerbouwers, met uitzondering van telers van pootaardappelen, leveren vooral veevoer. En suikerbieten, tja wat moeten we hiervan zeggen, nu er suikertaks op het programma staat.

Staatssecretaris Martijn van Dam lijkt niet onder de indruk van alle kritiek. Zijn positie is kennelijk niet in gevaar. Het mag duidelijk zijn, door met de rug naar de samenleving te staan, heeft de melkveehouderij zijn hand overspeeld.

Dat commissierapport kan wel eens op het bureau blijven liggen, net als het bosplan. In Brussel worden de messen geslepen. In Europa zijn de arrogante melkproductieverslaafde Nederlandse boeren niet populair. In geen ander land zijn de grenzen van milieuwetten zo vaak opgezocht. Zelfs nu nog zijn er boeren, die er koeien bij kopen.

De sector kan er beter niet te veel op rekenen dat ze de uitzonderingspositie houden. En wat zou het ook als ze hun subsidie grotendeels verliezen. Het is zo’n beetje de helft van hun inkomen. Voor de diversiteit van het Nederlandse landschap gloort er weer hoop. Voor de familiebedrijven die zo graag ondernemers wilden worden, rest slechts de tragiek van niet op tijd de bakens verzet te hebben. En dan past het verwijt van gebrek aan maatschappelijke waardering niet meer.

Rechtspopulisme wil helemaal niets

Pagina’s vol geschreven, uren tv-discussie en veel manuren aan onderzoek zijn inmiddels besteed aan de opkomst van het rechtspopulisme. We willen het zo graag begrijpen en ondervragen het electoraat van de PVV, AfD, Front National, wat ze dan willen. 

En al die ingewikkelde onderzoeken leveren weinig op. De eenvoudige waarheid zou wel eens kunnen zijn, dat dit electoraat helemaal niets wil. Het is niet eenduidig in samenstelling, al zal het ongetwijfeld waar zijn dat de lager opgeleide boze witte man de overhand heeft. Duits onderzoek geeft aan, dat deze boze kiezer niets anders wil dan de ‘elite’ op de knieën krijgen.

Luister naar de grote blonde leider en concludeer dat die analyse wel eens kan kloppen. Een zinnig haalbaar voorstel van enige belang is er nog niet uit de PVV voort gekomen. Evenmin is dit het geval bij de AfD in Duitsland, of Britse Brexit-stemmers. Men is tegen. Tegen links omdat het teleurstelt, tegen traditioneel rechts want eigenlijk toch wel elitair.

Het is al eens gesuggereerd: rechtspopulisten willen geen concrete haalbare voorstellen doen uit angst, dat ze gehaald worden. In de mislukking ligt de kracht, zoals de gereformeerden hier vroeger riepen dat hun kracht in het isolement lag. Dan kun je net als Trump roepen, dat het aan de ander ligt, dat het niet eerlijk is.

Het gevaar voor de democratie zal duidelijk zijn. Dit stelsel kan omgaan met rechts en met links, maar niet met nihilisme. Het gevaar is misschien wel, dat traditionele partijen de stemmer op rechtse populisten serieus nemen en in hem zelfs een constructieve kracht zien.

Vergeet dat maar. Dat station is allang gepasseerd. Wat ook de oorzaak mag zijn van dit gedrag, de ontevreden stemmer op de PVV is een verwend kind, dat slechts ziet wat hij niet heeft. Een draai om de oren zou nog de beste oplossing zijn.

Nu is dat helaas niet mogelijk en misschien ook niet wenselijk om veel redenen. Maar, zo vraagt de redelijker kant van het electoraat, wat dan? Niemand weet een oplossing, behalve mensen die tellen.

Het boze ontevreden electoraat van de Westerse welvaartstaten heeft een aanhang, die de 30 procent zelden overstijgt. Bovendien is het een potentieel zonder toekomst. Het zal eerder krimpen dan groeien. Je kunt niet altijd boos en ontevreden blijven. Al helemaal niet, als je eigenlijk niet zo heel veel te klagen hebt.

De echt armen en verlorenen van deze maatschappij stemmen allang niet meer. Dat zou nog wel eens een leuk potentieel zijn, maar ook weer niet groot genoeg voor een echte verandering.  Dat kun je jammer vinden, want juist zij hebben iets te winnen bij een positieve verandering. Maar we zullen het moeten doen met het ‘redelijk’ electoraat. Hoe irrationeel dat in dit land ook stemt.

Maar het populisme is uiteindelijk een steen in de vijver met een soms grote rimpeling. Geduld is in deze alles. Alles gaat voorbij. En naar verwende kinderen moet je niet luisteren.

Het gelijk van de SP

Fiolen van toorn worden uitgestort over de SP. De socialisten hebben het gewaagd de kortingen op de zorg in te brengen in de discussie over verruiming van de euthanasiewet. Onethisch was nog het minste verwijt. Maar is het zo erg?

Eerlijk is eerlijk, graag zou ik op de dag dat ik afhankelijk, oud en der dagen zat ben er zelf op aangename wijze een einde aan willen maken. Zonder dat er politici over mijn lijk gaan stoeien. Gewoon een mooie dag om te sterven uitzoeken, dat zou alles moeten zijn.

Tegen verruiming van de euthanasiewet voor mensen die op hoge leeftijd klaar zijn met het leven ben ik dus niet. Toch zou ik de discussie erover niet helemaal willen loskoppelen van de catastrofe die dit kabinet heeft aan gericht in de ouderenzorg. Want heel stiekem op de achtergrond speelt dat wel een beetje mee op de achtergrond, althans bij mij.

Als er straks geen tehuis meer is, voor het geval ik mezelf niet meer kan helpen en mijn naasten het om wat voor reden dan ook niet kunnen, zou ik er graag uitstappen. Klaar met leven of niet, ik heb geen zin in mijn eigen uitwerpselen uren te moeten wachten op hulp. Dan maar een pil.

In het ideale land waar de beschaving zover is gevorderd dat geen oudere zich zorgen hoeft te maken over hulp in zijn laatste jaren, zou de discussie over euthanasie voor mensen met een ‘voltooid leven’ schoner zijn. Als je niemand tot last bent, je vrij bent om je eenzaamheid te bestrijden door met gelijkgezinden in een betaalbaar tehuis te gaan wonen met voldoende zorg, ben je niet zo snel klaar met het leven.

Het argument van Christenunie-leider Gert-Jan Segers dat we om een eenzame bejaarde heen moeten staan om de discussie te voorkomen, vind ik zo gek nog niet. Alleen hoeft hij voor mij niet te beslissen of ik eruit mag stappen, ondanks die voorbeeldige zorg. Maar een punt heeft hij wel.

Dat nu al die schuldige politici de SP voor rotte vis uitmaken, stuit mij behoorlijk tegen de borst. Laten we het zo stellen: de discussie over euthanasie voor mensen die klaar zijn met het leven, wil ik pas voeren als er geen gevaar meer is, dat andere argumenten dan simpel geen zin meer hebben verder te leven een rol spelen.

Ik denk niet dat er een rechtstreeks verband is tussen het indienen van een nieuwe euthanasiewet, de steun ervoor en de treurige vooruitzichten voor zorg in de hulpbehoevende jaren. Ik zou er niemand van durven beschuldigen. Maar dat veel mensen op hoge leeftijd stiekem dat verband wel leggen, heeft de SP uitstekend begrepen.

Dus hoeven de andere partijen niet hoog van de toren te blazen. Steek de hand in eigen boezem, zou ik zeggen. Zorg er eerst maar voor, dat geen enkele oudere zich zorgen hoeft te maken over de zorg in zijn laatste dagen, maanden of jaren. Dan komt die discussie over de euthanasiewet vanzelf wel. Of niet natuurlijk.

Passion: een fout signaal

Het is me wat met die aanloop naar de Culturele Hoofdstad 2018. Leeuwarden worstelt er maar mee. Na de aanwijzing bleef het oorverdovend stil in Leeuwarden en warempel nu leeft het met de tentoonstelling rond Alma-Tadema. Maar ja, daarmee is het nog geen 2018.

Wie het heeft bedacht weet ik niet, maar plots word ik overvallen door vreugdevolle berichten over een nieuw evenement in Leeuwarden. Ja, een evenement dat duizenden bezoekers naar deze prachtige stad zal trekken en hen zal overtuigen van de vele geneugten die de stad biedt. Wat moet dit wel niet voor groots evenement zijn, dacht ik.

Wel, ik werd snel uit de droom geholpen. In 2017 komt The Passion naar Leeuwarden! Er wordt alom Hossanah geroepen. Het zal misschien vreemd klinken, maar ik ben bang dat dit gejuich volledig misplaatst is.

The Passion is een feestje gebaseerd op een sprookje, waarvan miljoenen mensen menen dat het waar is, hetgeen nogal wat bedenkelijke gebeurtenissen heeft opgeleverd. Of dat nog niet erg genoeg is, is het feestje een groots vertoon van wansmaak. Veelal uitgerangeerde artiesten mogen hun vastgelopen loopbaan weer een boost geven met een leuk rolletje in het drama.

Leeuwarden verwierf de status van Culturele Hoofdstad 2018 met een beroep op de ‘mienskip’ die hier nog zo sterk zou zijn. Met The Passion geef je een verkeerd signaal af. Dat is een feestje van een klein deel van de gemeenschap. Slechts enkele malen heb ik een paar beelden mogen zien van dit evenement en wat ik zag stemde me niet vrolijk.

Het sadomasochistisch vertoon van een bloedende man onder zwaar kruis lijkt me geen aanbeveling voor een stad. En dat ook nog, doordat de ‘mienskip’ zijn goedkeuring gaf aan het ophangen van de arme man. Nog even afgezien van de historische correctheid van het al.

Het Fries Museum kan de grote toestroom voor Alma-Tadema amper aan en dat is een goed teken. Eindelijk, jaren na de opening van het fraaie nieuwe gebouw, halen we het nationale en internationale nieuws. Daar kunnen we trots op zijn, want eindelijk tonen we iets van cultureel bewustzijn en dat blijkt aan te spreken.

The Passion daarentegen is een bedenkelijke vertoning. Met een beetje goede wil zou het het nog volkse cultuur kunnen noemen. Maar eerlijk gezegd is het eerder uitbuiting van slechte smaak. Het zal ongetwijfeld veel publiciteit opleveren, maar is dit de publiciteit die je wilt voor toch een eervolle onderscheiding als Culturele Hoofdstad?

Zelfs onder de gelovigen – wier verhaal The Passion tenslotte is - , zo heb ik begrepen, zijn er wel wat bedenkingen tegen het spektakel. Vooral dat spektakelachtige spreekt deze mensen niet aan, want een beetje geloof houdt niet zo zeer van spektakel, maar veeleer van ingetogenheid. Althans in deze contreien. Kortom, The Passion is in alle opzichten iets waar we niet zo blij mee hoeven te zijn.

Het zal wel niet meer te keren zijn. Laten we dan op zijn minst elke verwijzing naar de Culturele Hoofdstad achterwege laten. Daarmee voorkomen we, dat potentiële bezoekers worden afgeschrikt. Nog beter, we voorkomen dat mensen met heel verkeerde ideeën naar Friesland komen in 2018.

Marianne Faithfull - Falling Back (No Exit 2016)

Speeltuin voor de wetenschap

Terwijl onze premier Mark Rutte op de Nijenrode-Universiteit rondhing om oud-sporters te complimenteren voor iets onduidelijks, stond Groningen op zijn kop door het nieuws dat hoogleraar Ben Feringa de Nobelprijs voor scheikunde had gekregen. Duidelijker kun je de situatie in Nederland niet laten zien.

Feringa is zelf de eerste om dit in te zien, gezien zijn pleidooi om een miljard beschikbaar te stellen voor de ‘speeltuin van de wetenschap’, het fundamenteel onderzoek. Want Nederlandse politici hebben de afgelopen decennia weinig oog voor dit belang gehad. Mooi hoor, wetenschappelijk onderzoek, maar wat hebben we eraan?

Deze koopmans geest heerst al te lang op de universiteiten, waar het woord ondernemerschap de kluisdeuren opent. Dat begon allemaal met de derde geldstroom. Onderzoekers moesten ter financiering van hun onderzoek de markt op om geld te verkrijgen. Uit het bedrijfsleven dus en daar is het moeilijk enthousiasme te krijgen voor een nog nergens toedienend minuscuul nanovoertuigje.

Als Feringa had moeten aankloppen bij het bedrijfsleven, is het maar de vraag of hij ooit zover was gekomen. Het is louter aan fantasie gekoppeld doorzettingsvermogen en welhaast kinderlijke speelsheid te danken, dat de Groningse hoogleraar zo ver is gekomen. En natuurlijk, is hij al begonnen met zijn onderzoek voor er sprake was van ondernemende universiteiten.

In een land waar echt waardering zou zijn voor de speeltuin van de wetenschap, zou Rutte spoorslags vertrokken zijn om in Groningen de hoogste wetenschappelijke onderscheiding mee te vieren. Nu was er ongetwijfeld een mooi telegram, of waar Rutte zo goed in is, een telefoontje. Maar goed, dat krijgt een verdwaalde derderangs volkszanger uit Volendam ook.

Feringa is een ontzettend aardige man. Een ideale tv-persoonlijkheid, het enthousiasme spat eraf. Bovendien schijnt hij ook nog eens een voortreffelijk docent te zijn. Met een beetje goede wil zou hij een rolmodel kunnen worden voor talentvolle jongeren om een studie te kiezen die mogelijk tot een wetenschappelijke loopbaan leidt.

Het gevaar dreigt natuurlijk dat hij wordt ingelijfd door De Wereld Draait Door als huisprofessor, zoals Robbert Dijkgraaf. Ook bij zijn aanstelling als directeur bij het `Intitute for Advanced Studies’ in Princeton was er zo’n algemene reactie van ‘mooi, maar eh, wat worden we er beter van’. Geen huldiging, zoals bij sporters na het winnen van medailles voor hard gaan op een te klein fietsje.

Maar directeur van het beroemde instituut in Princeton, waar ooit Einstein directeur was, is toch een immense eer. Veel meer dan een sportprestatie ooit zal zijn. Pas als dat bij een vergelijkbare gebeurtenis wordt erkend, gloort er weer hoop voor de Nederlandse wetenschap.

Daarom kunnen we niet anders dan blij zijn met de woorden van Feringa. In plaats van wat gekeuvel over dankbaarheid en nietszeggende kreten, ging hij gelijk in de aanval. Meer geld voor fundamenteel onderzoek en meteen maar een miljard. In de politiek bleef het heel stil, muisstil.

Marianne Faithfull - The Ballad Of Lucy Jordan (No Exit 2016)

(Kleur)piet en laffe politici

Eigenlijk zou je niet meer willen reageren op de discussie rond Zwarte Piet. Maar de Kinderombudsman Margrite Kalverboer lokt het ongewild uit. Zij heeft gedaan wat gedaan moest worden: de meest betrokkenen benaderen.

Toen het rapport van Kalverboer verscheen was ik warempel een beetje hoopvol dat hiermee de discussie beëindigd kon worden. Zij heeft kinderen tussen de tien en veertien jaar - die staan nog het dichtst bij het geloof in de Goedheiligman – ondervraagd over hun ervaringen rond Zwarte Piet.

De resultaten liegen er niet om. Gekleurde kinderen worden het hele jaar geplaagd met hun kleur, maar rond begin december neemt de pesterij danig toe. Alle kinderen, uit welke klasse dan ook, hebben er geen enkele moeite mee de kleur van Piet de te veranderen, als hun gekleurde leeftijdsgenoten last hebben de zwarte knecht.

Punt uit, zou je zeggen. Dit jaar geen zwarte pieten meer. Zeker nadat de kinderen hebben aangegeven er van te balen, dat volwassenen zo’n drama maken van Zwarte Piet. Klaar uit. Helaas, zo mocht Kalverboer merken, er is een groep in de samenleving die de kont tegen de krib gooit en scheldend en tierend haar emailadres weet te achterhalen.

De politiek waagt het niet de handen aan de discussie te branden. Alleen Wilders giet olie op het vuur. Lafhartig schuift vice-premier Asscher de discussie door naar schoolbesturen en VVD’ers weten niet beter te doen dan de ombudsvrouw af te vallen. Verder blijft het nogal stil. Hier past alleen het woord laf. Angst voor het racistische deel van het electoraat.

Waar ben je in vredesnaam politicus voor geworden, als je bang bent voor je eigen kiezers? Laten we het er nu eens op houden dat een meerderheid in Nederland er helemaal geen moeite mee heeft, Piet van kleur en uiterlijke kenmerken te veranderen. Slechts een klein deeltje van de heffe des volks, laten we voorzichtig aannemen, niet het slimste deel, wordt boos.

De rest neemt liever niet meer deel aan de discussie, omdat die in dit land niet normaal kan verlopen. Zelfs verjaardagsfeestjes worden er door verpest. Ach, dan doe je er maar het zwijgen toe. Het is begrijpelijk, maar in deze toch fout.

Dat zwijgen over het onderliggende racisme dat zo overduidelijk naar buiten komt, is zo fout als het maar kan. Luister niet naar de mensen, die menen dat je de gewone man geen racisme mag verwijten, als ie vast houdt aan Zwarte Piet. Na de discussie van de afgelopen jaren en de huidige reacties op Kalverboer en niet te vergeten Sylvana Simons, valt dat racisme niet meer te ontkennen.

Politici die geen kleur durven te bekennen, verdienen geen stem meer. Laat ze vallen, ontneem ze het pluche. Dan kunnen we terug keren tot wellicht belangrijker zaken, als de bankencrisis en de toenemende ongelijkheid. Er is genoeg gepraat, nu is het zaak van daden. Ook van burgemeesters van flutgemeentes, die menen dat het platteland achterlijk is en piet zwart wil houden. Dan kunnen kinderen weer gewoon kind zijn en zich verheugen op Sinterklaas.