Angst is een machtig
instrument in handen van kwaadwillenden. Soms ook wordt het als middel ingezet
met goede bedoelingen, veelal zonder dat de gebruiker zich bewust is van het
opzettelijk gebruik. Vaak uit eigen angstgevoelens.
Het kalifaat IS maakt
zonder twijfel gebruik van angst en we zouden dat kunnen kwalificeren als
kwaadwillig. Dit is natuurlijk het geval als er video’s het internet op worden
gestuurd met onthoofdingen. De bedoeling is overduidelijk de tegenstander
bewust angst aanjagen. Het is een effectief middel maar aan slijtage
onderhevig. Na de zoveelste onthoofding is de impact al minder.
Eigenlijk is dit
kwaadwillig gebruik van angst als middel niet zo geweldig effectief. Juist
omdat duidelijk is dat het de bedoeling is angst aan te jagen. Een redelijk
doorzichtig gebruik en alleen effectief voor degenen die het direct raakt.
Linker wordt het wanneer
mensen angst gebruiken om iets te bereiken zonder hierbij direct kwade
bedoelingen te hebben. Hoewel er natuurlijk ook lieden zijn die angst op een
zelfde indirecte manier gebruiken om een minder fraai doel te bereiken.
Bijvoorbeeld als de
voormalige president George Bush van de VS de bevolking angst aanpraat om een
excuus voor de inval in Irak te rechtvaardigen en burgerlijke vrijheden inperkt. Of banken die angst zaaien voor een instorting van de economie als ze
niet de volledig vrije hand krijgen in bijvoorbeeld de bonuscultuur. Het zijn
abstractere vormen van angst zaaien, maar doorgaans effectiever en beklijvender omdat ze reëler klinken en politici en media het voor waar aannemen.
Een prachtvoorbeeld van
dit laatste is natuurlijk CDA’er Buma die uit angst voor IS burgerlijke rechten
aan banden wil leggen en jihadisten zonder vorm van proces hun nationaliteit
wil ontnemen. Bij Buma heb je de neiging aan te nemen dat hij het echt meent en
zelf bang is.
Kwalijk is het natuurlijk
wel. Of je nu bewust of onbewust angst zaait, het is altijd verkeerd.
Natuurlijk mag je mensen waarschuwen voor reële dreigingen, bijvoorbeeld van
duizenden terugkerende jihadisten die bewezen boze bedoelingen hebben. Als het
slechts om ruim honderd gaat, die prima in de gaten zijn te houden, is de
dreiging die hiervan uitgaat echter relatief klein.
Dat laatste is geen reden
algemene vrijheden aan te tasten en zelfs rechters op een zijspoor te willen zetten.
Het is wellicht niet zo slecht als het werkelijk nastreven van een wreed
kalifaat in Nederland, maar qua gevolgen is het misschien wel ernstiger. Dat
kalifaat komt er echt niet, maar de rechtstaat kan wel gestaag worden
uitgehold.
Politici die angst
gebruiken als middel om hun zin te krijgen zijn een gevaar voor de democratie.
De PVV, VVD, CDA, D66 en een aantal kleinere partijen maken zich hier schuldig aan.
De PvdA in mindere mate, maar Wouter Bos heeft het wel degelijk gebruikt om het
doorsluizen van publieke gelden naar private banken goed te praten. Immers het
Armageddon bedreigde ons, wanneer we dat niet zouden doen en banken zouden
omvallen.
Media laten zich veelal
gebruiken voor het verspreiden van angstgevoelens. Soms niet helemaal
onvrijwillig, zoals de Telegraaf. Soms ook onbewust door niet de juiste
kritische vragen te stellen aan angstzaaiers en hun waarschuwingen zonder
natrekken te plaatsen. Stel je voor, dat de dreiging waar voor wordt
gewaarschuwd werkelijkheid wordt. Dan wil je toch niet al te relativerend zijn
geweest.
Dit ook een vorm van
angst. Gevaarlijk als je je er niet van bewust bent. Helaas moeten we
constateren dat dit vaak het geval is. Valt er iets tegen te doen? Tja, maar
dan moeten journalisten kritische vragen blijven stellen, zelfs als hun
beroepsgenoten het slachtoffer van terreur worden. En ze moeten in ieder geval
niet in bedrieglijke rekensommetjes over vermeende aantallen trappen. En dat is
weer een probleem in een beroepsgroep die niet uitblinkt in de bètavakken. Een
prima les voor een cursus van de journalistenvakbond NVJ.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten