De rug van de zomer

Er is geen probater middel tegen zwaarmoedigheid in de laatste dagen van het jaar dan even het land uit te gaan. Liefst wat verder weg waar met een beetje geluk de zon ook nog wat vaker schijnt.

Dit jaar lijkt dat nog wat fijner. Het zal wel komen door het zo nu en dan toch nog lezen van Nederlandse kranten en sociale media. Moet je eigenlijk niet doen, maar soms is de drang net ietsje te sterk. De berichten van het thuisfront maken je nog blijer ver weg te zijn.

Hier in Spanje is het zeker niet allemaal koek en ei, maar ergens lijkt het net of mensen er minder zeuren. Van ‘The war of X-mas’ heb ik hier helemaal niets meegekregen. De naargeestige verwensingen van de islam blijven hier grotendeels achterwege, al komt het nieuws over aanslagen hier even hard aan. Al zijn ze wat terreur betreft hier wel wat gewend. Ze hebben evenmin een partij voor stakkers.

Maar wat kan een mens even geweldig opfleuren, als op een mooie zonovergoten ochtend een oudere man enkele leeftijdgenoten begroet met de woorden: Disfrutamos de la espalda del verano. Laat ons genieten van de rug van de zomer. Komt het door de warmte van de winterzon, dat mensen zich zo mooi uiten?

Of is het gewoon het Spaans dat zo mooi klinkt op zo’n moment. Net als de receptioniste in het hotel die een net gekregen zakje chocolade omhulde amandelen gelijk opent en ons niet tegenstaande het protest dat het echt voor haar is, de lekkernij aanbiedt met de woorden: compartir es vivir, delen is leven.

Dan doet het gezeur over nepnieuws, Trumps nieuwste tweets, de dode popsterren, de lafheid van Rutte met zijn opmerkingen over kerstmis me niet weg zakken in diepe treurnis. Bijkans elke dag worden we hier verrast door zulke doordachte opmerkingen, een wel heel mooie variant van het ‘ik zeg wat ik denk’.

Natuurlijk, er wordt ook wel wat gemekkerd over de kersttoespraak van de koning hier. Maar je hoort er verder weinig meer van. Het enige wat me in negatieve zin verwondert is het eten. Elk gesprek lijkt te gaan over eten. Op televisie is er weinig anders dan hoe het eten te bereiden. En na de kerstdagen klaagt een ieder over het al te overvloedige eten.

Maar het is een goedmoedig klagen. Het is zo anders als die verongelijktheid van de Nederlanders. Terwijl mensen hier in het generaal net ietsje meer te klagen hebben. Behalve over het weer dan. Al is het grappig mensen ingepakt te zien alsof ze naar de Noordpool gaan in plaats van een wandeling te maken over de boulevard met een temperatuur van zo’n 17 graden. Tja, het is winter tenslotte en die mooie jas moet wel gedragen worden.

In de Leeuwarder Courant van een weekje terug las ik een interview met een oud-collega en schrijver. Of het uit zijn mond kwam of een gedachte van de interviewer was, weet ik niet, maar hij zou gruwen bij de gedachte driemaal daags de boulevard in Spanje af te wandelen, zoals sommigen van zijn generatiegenoten doen. Hij zou het toch eens moeten proberen. 

Kanttekeningen bij het Nee of Ja

Oei, wat zijn we boos op Groen Links. Zo maar even het nee van het Oekraïne-referendum onderuit gehaald. Geen ruggengraat, verraad aan de linkse zaak. Ze willen op het pluche.

Maar is het zo erg wat Groen Links nu doet? Misschien moeten we weer even terug naar het begin van het referendum. Dat kwam voort uit het rechts-populistische Geen Stijl. Later gaven de initiatiefnemers ruiterlijk toe, dat het alleen maar ging om Europa, de EU, kapot te maken. Al was het maar met een raadgevend referendum.

Daarna ging het allemaal een heel andere kant op. In de eerste plaats waren daar de politieke partijen die allen verklaarden de uitslag van het referendum te respecteren. Waarom eigenlijk? Even terug, de initiatiefnemers zijn bepaald geen lieverdjes. En als het ging om te luisteren naar de boze burger, dan is er wel wat beters te bedenken.

Daarna werd het nog vreemder toen progressieve partijen als SP en PvdD zich achter het nee van het referendum stelden. Daar viel natuurlijk best wat voor te zeggen. De leiders van dit voormalige Sovjetlid blinken niet uit in democratische inzichten en eerlijk zakendoen. Daar is het moeilijk een goed handelsverdrag mee te sluiten.

Er is geen oog geweest voor de bedenkelijke kanten van de Maidan-opstand met nogal wat rechts-extremistische onfrisse elementen. Het land heeft sowieso wat een nare geschiedenis op dit vlak. Dus wie daar niet mee geassocieerd wil worden, is niet gek.

Maar om die reden achter de rattenvanger van Hamelen met matrozenpetje aan te huppelen, heeft me meteen tegen gestaan. Vaak was ik het roerend eens met PvdD-lijstduwer Ewald Engelen eens, als het Oekraïne ging en gaat. Achteraf gezien hadden we geen van de voormalige Oostbloklanden zo snel EU-lid moeten maken. Maar ja, de euforie van de val van de Muur…

Maar nogmaals het is allemaal geen reden achter Jantje Roos c.s. aan te huppelen. Nu zitten we met de gebakken peren. Hoewel, zo ernstig is het allemaal niet. Dat verdrag was er toch wel gekomen. Het is ook niet indrukwekkend als slechts een op de vijf Nederlanders tegen het Oekraïne-verdrag is en dat binnen een instituut waar 27 van de 28 landen allang ja hebben gezegd. Dat willen de nee-roepers nog wel eens vergeten.

Geen Peil heeft in ieder geval een ding bereikt: veel voorheen voorstanders van het referendum beginnen nu nattigheid te voelen. Het is net als met de vrijheid van de jaren zestig: toen rechtse groepen de straat op gingen, was er toch het gevoel dat dit niet de bedoeling van de revolutie was.

Natuurlijk, er is veel mis met de parlementaire democratie. Te veel is het een keer in de vier jaar stemmen en verder je mond houden. Maar dit ligt ook aan het electoraat. Als dat eens goed ging nadenken alvorens te stemmen, was er wellicht minder te klagen. Sinds Pim Fortuijn is dat nadenken helaas wat in onmin geraakt.

Een deel - niet de meerderheid - is boos en gebruikt zijn stem niet om verandering af te dwingen, maar om te protesteren. Dat mag, maar dan moet je achteraf niet mekkeren dat er niet naar je wordt geluisterd. De parlementaire democratie is eigenlijk een heel mooi systeem met een klein weeffoutje: het gaat uit van nadenkende kiezers.

Het wordt tijd om weer na te denken. En de uitkomst van dat nadenken kan voor de huidige elite best eens minder aangenaam zijn. Als er maar serieus is nagedacht alvorens het stemhokje in te gaan. Ik weet, het is ingewikkeld. Maar goed, je hoeft ook niet over elk onderdeel een mening te hebben. Dat is het mooie van vertegenwoordigende democratie, dat besteed je uit.

Maar over de belangrijkste onderwerpen, zoals economie, zorg, onderwijs, hoor je wel een mening te hebben. En als die goed gefundeerd is kun je met een gerust hart een stem uitbrengen op een partij, die je uitgangspunten deelt. Dan hoef je ook niet zo bang te wezen, dat er niet naar je wordt geluisterd. Dan heb je ook geen referendum nodig en kunnen we Geen Peil en leiders bijschrijven als voetnootje bij de geschiedenis van de Nederlandse democratie.

Een land is geen bedrijf

Het is hier in Nederland geen onbekend verschijnsel: zakenlieden die menen dat zij het land beter zouden kunnen besturen. Nu de Amerikanen gekozen hebben voor zo’n type, moeten we niet zo vreemd opkijken.

Het land besturen als een bedrijf is hier geen nieuws. Het huidige kabinet heeft feitelijk de afgelopen jaren niet anders gedaan. Slechts af en toe vergisten ze zich en spraken van de BV Nederland, en lieten ze echt zien hoe ze dachten. De lobby van VNO hoefde maar even te kuchen, of het roer ging weer om.

De hele wijze van praten getuigde van de zakelijke aanpak. De PvdA liet zich meeslepen door de VVD in de newspeak. Dijsselbloem roept even hard als de gemiddelde VVD’er dat het huishoudboekje op orde moet. Alsof een gezin hetzelfde is als een land. Zelfs een beetje groot bedrijf groeit met schulden.

Toen een jaartje of zo terug de baas van VNO weer eens riep, dat een kabinet van zakenlieden een goed idee zou zijn, werd hij snel teruggefloten. Waarom zou je ook zulks roepen, als de praktijk al zo goed voor je is. Het is en blijft getuigen van een gebrek aan besef van wat een democratie werkelijk is en dat een land nu eenmaal niet zo bestuurt kan worden als een bedrijf.

Dijsselbloem juicht nu er een begrotingsevenwicht aan zit te komen. Ja, nog even en we hebben een begrotingsoverschot. Nu zijn er economen die daar wel vraagtekens bij zetten. Is het wel zo goed, een begrotingsoverschot? Het betekent immers dat burgers feitelijk minder hebben uit te geven dan mogelijk is.

Meestal leidt dit dan weer tot een verschuiving van de publieke schulden naar private. Maar goed, zo roepen onze bewindslieden al weer: We laten volgende generaties geen zware schuldenlast na. Alsof ze daar niets voor terug krijgen. Waarom zouden volgende generaties niet mee mogen betalen aan een mooie infrastructuur, goed onderwijs, goede zorg?

Kijk dit is nu het verschil tussen een gezin en een land, of een bedrijf. Een land bouwt aan zijn toekomst, althans dat hoort het te doen. En kan daarvoor aanspraak maken op gelden van lieden die dat over hebben en graag willen wegzetten in betrouwbare investeringen, zoals die van de overheid.

De president-elect van de Verenigde Staten mag dan enig enthousiasme in rechtse kring in Nederland losmaken, maar dit zal vermoedelijk niet lang duren. Het Nederlandse bedrijfsleven zal intussen wel zijn begonnen met spijkers tellen. De F35 wordt onzeker, handel met de VS minder vanzelfsprekend.

Gezien de keuze van Trump voor zijn aanstaande kabinet breekt er een periode van zaken doen aan, die het meest zal doen denken aan de eerste de beste bananenrepubliek. Niks bouwen aan de toekomst. Klimaatprobleem? Lekker koud toch nu? Lekker onze olie en kolen opstoken, lak aan de toekomstige generaties. En dat opknappen van de infrastructuur zal ook wel weer uitdraaien op gigantische zelfverrijking van zakenvriendjes.

Dus de VVD’ers PvdA’ers die zo gek zijn op kloppende huishoudboekjes, krijgen van de zakenman in charge niet het goede voorbeeld. Nu kunnen ze nog kijken naar de beurzen, die het allemaal wel goed lijken te vinden, maar het verleden leert dat kapitaalmarkten geen politieke voelsprieten hebben.

Nederland en heel Europa kan er van leren. Landen zijn geen bedrijven, noch gezinnen. Plezierige landen om te leven vragen om andere dingen dan kloppende huishoudboekjes en begrotingsoverschotten. Natuurlijk moet het niet te gek worden, maar in een tijd van groeiende economie zakt de staatsschuld automatisch doordat burgers meer geld uitgeven en bedrijven meer investeren.

Gek hè, dat heb je nu thuis nooit. Meer geld uitgeven en dan minder schuld overhouden. Nee, dat is nu het verschil. Denk daar maar eens aan volgend jaar maart.

Lieve deplorabelen

Mijn lieve mandje deplorabelen, bij deze zou ik jullie willen toespreken. Ik denk dat ik jullie begrijp. Dat wil zeggen, jullie zorgen deel ik, jullie richting van boosheid niet.

Zeker ik was en ben financieel beter af en hoef me over mijn toekomst ietsje minder zorgen te maken. Maar ook ik ben boos dat bij het Lenteakkkoord mij zo’n €10.000 is ontstolen door plots de aow-leeftijd te verhogen. Ik kom er wel overheen, dankzij een redelijk pensioen. Voor jullie zonder die weelde  is dat veel moeilijker. Maar jullie zorg over bijvoorbeeld de zorg deel ik helemaal.

Deze week staat in de Groene Amsterdammer – jammer dat jullie die niet lezen – een schrijnend artikel over de ouderenzorg en de gevolgen van de kortingen hierop. Het is een verhaal dat je het schaamrood op de wangen brengt. En ja, het is het gevolg van politieke beslissingen van het kabinet VVD-PvdA met steun van alles wat rechts staat.

Het geluk is een beetje met mij. Mijn moeder (93) heeft na de dood van mijn vader veertien jaar geleden een aangenaam en betaalbaar verblijf gekregen in een serviceflat. Daar had zij een plezierig en aangenaam zelfstandig leven in een veilige beschermde omgeving. Ook toen het haar minder ging, was er ruim zorg voorhanden van thuiszorg.

Als kinderen hadden we er amper omkijken naar. Ook niet toen zij rap dementeerde. Lange tijd mocht zij onder de hoede van de serviceflat blijven. Toen het echt niet meer ging, kwam zij in een splinternieuw verpleeghuis met een liefdevolle verzorging. Voor ons kinderen wederom een mooie oplossing. We hoeven slechts warmte te brengen, maar ontsnappen aan de zware mantelzorg van de participatiesamenleving.

Ach, mijn mandje met deplorabelen, jullie hebben het goed begrepen, dat is voor jullie en voor ons niet meer weggelegd. Het idee heeft alom postgevat dat wij het liefst in eigen huis doodgaan, al gaat daar een periode van armoedige zorgbehoevendheid aan vooraf, met thuiszorg die uitgekleed is. Eerlijk gezegd vond ik de serviceflat van mijn moeder helemaal zo gek niet. Zelfstandig met een stevige achtervang.

Onze kinderen, net als die van jullie, hebben geen tijd ons straks voor ons te zorgen en wonen te ver weg. Rijk genoeg om zorg zelf maar te kopen, zijn we niet. Ook onze lonen zijn de afgelopen twintig jaar niet gestegen en door reorganisaties zijn veel van onze banen verdwenen. We maken ons zorgen over die toekomst, zonder betaalbare serviceflats of bejaardenhuizen en uitgeklede thuiszorg onder de hoede van krenterige gemeenten.

Wat ik dan weer niet begrijp, dat jullie de verkeerde conclusie trekken en jullie boosheid richten op mensen zoals ik die nogal links stemmen, die niets moeten hebben van Geert Wilders, die werken of werkten voor een krant, op politici aan de linkerkant. Kijk nu toch eens naar wie de maatregelen genomen hebben, waar wij nu de zure vruchten van plukken.

Ja, mijn lieve mandje deplorabelen, dat waren toch vooral rechts partijen. Ik weet het, de PvdA speelde een minder fraaie rol, maar begint bij te draaien. Er is te lang geloofd in de heilzame werking van de vrije markt. Dat ook sommige media die marktwerking steunden, is geen reden boos op hen te zijn. Je kiest gewoon een andere krant. Oh, wacht die lezen jullie niet.

Kunnen we niet samen iets doen. Bijvoorbeeld afspreken dat we boos zijn op bankiers die ook oorzaak waren van de kortingen op de verzorgingsstaat, op rechtse partijen die hen de hand boven het hoofd hielden en houden. Op baasjes die in opdracht van banken bedrijven uitkleedden, waar wij allemaal het slachtoffer van werden.

Dat we een beetje boos zijn op media, die dit systeem nog steeds steunen door mensen aan het woord laten, die almaar roepen dat er geen geld is voor betere zorg en zo. Niet op alle media dus, want sommige staan aan onze kant.

Zullen we afpreken dat we een beetje minder geloven in wat op sociale media allemaal uitgebraakt wordt en ons zelf wat inhouden als we op dat medium te keer gaan. De schuld niet geven aan links, immigranten, ouderen, jongeren, rijkeren, armeren, hoog- of laagopgeleiden.

Het is veel gevraagd, ik weet het, maar misschien moeten jullie, mijn lieve mandje van deplorabelen, je toch eens verdiepen in de oorzaken van de huidige toestand van de wereld en niet alleen maar lezen, wat jullie gelijk bevestigt. Dit geldt overigens ook voor degenen, die net even ontsnappen aan jullie mandje.

Zo nu en dan even luisteren naar Jan Terlouw op Youtube – ja, ik weet het, hij is niet van jullie partij – want ook jullie dromen weer van dat draadje uit de brievenbus. Heb ik overigens nooit gehad. Dan beloven wij, dat als jullie je zorgen uiten over immigranten die aan dat draadje zitten, we jullie niet onmiddellijk zullen uitschelden voor racisten. Samen komen we er wel uit. Want ook die immigranten zijn de schuld niet van onze zorgen.

Mijn lief mandje van deplorabelen, zullen we dan nu afspreken dat jullie volgend jaar zullen nadenken bij de stembus. En dan het hokje rood maken dat in ieder geval niet tegen jullie en mijn eigen belang is. Er zijn echt wel redelijke alternatieven. En onthoud, de stembus is niet om te protesteren. Misschien dat we dan allemaal na die verkiezing in een veel ruimer mandje verder kunnen.

2017 Pirelli Calendar unveiled

Canned Heat - Going Up The Country 1970

De revolte van het platteland

Er circuleert een bericht op het onvolprezen medium Facebook van een verheerlijker van het platteland. Een uiting van een stemming die langzaam terrein wint. Zo van, jongens daar in de grote stad, val ons niet lastig met jullie gedoe over racisme, Zwarte Piet en zo. Wij houden het gewoon bij het oude.

Het is een beetje het aloude wij zijn het echte volk. In de stad wonen mensen die het contact met de werkelijkheid kwijt zijn. Dat inmiddels een meerderheid in de stad woont, of wil wonen, wordt gemakshalve vergeten.

De praktijk is wel enigszins zoals in het FB-bericht beschreven staat. Terwijl in Amsterdam Zwarte Piet het veld heeft geruimd is de knecht van de goedheiligman in periferer regio’s nog altijd pikzwart en daar zijn ze ook nog eens trots op. ,,We laten ons door die bakfietstypen uit de Randstad niets aanleunen’’, is het gedachtegoed.

Het is een stemming die je meer ziet op het platteland. Terwijl de Nederlandse bevolking zo langzamerhand wel de buik vol heeft van de bio-industrie en de vernieling van het landschap, draaien de bewoners van dit gebied hen de rug toe. Blijf van onze boeren af, zo ongeveer.

De politiek heeft het inmiddels ook opgepakt. Hoorde ik laatst in weer zo’n babbelprogramma niet een man iets zeggen over de vergeten bevolking op het platteland, die wel eens voor een electorale verrassing zou kunnen zorgen. Het is de vraag, maar het zou wel eens kunnen.

Buiten de grote stad sta je soms wel eens verbluft over de hier verkondigde gedachten. Heel nare opmerkingen over vluchtelingen, anders gekleurden, moslims doen je de oren tuiten. Om de sfeer niet te bederven zeg je er maar niet te veel van, maar je begint bijeenkomsten wel te mijden.

De verheerlijking van het gewone volk op het platteland, dat nog veel dichter bij de natuur staat, is niet iets nieuws. Vaagjes herinner ik me een lofzang op het buitengebied in dichtvorm, die bij ons op de redactie aan de muur hing. Het was geschreven ergens in  de jaren dertig van de vorige eeuw door een berucht NSB-dichter.

Oeps, daar hebben we al een Godwin te pakken. Dat mag natuurlijk niet, maar ja het is wat me zo even te binnen schiet bij het lezen van het FB-bericht. Een bericht dat ogenschijnlijk geen verkeerde mening verkondigt. Natuurlijk mag je het leven op het land hoger achten dan dat in de stad.

 Het wordt bedenkelijker als dit daadwerkelijk wordt omgezet in bijvoorbeeld stemgedrag, of nare uitingen in sociale media over bijvoorbeeld Sylvana Simons. Als daar al eens iemand van in het nieuws komt, woont die doorgaans ver buiten de Randstad. Er zijn hier in Friesland van die dorpen waar zelden een zwarte wordt gezien, waar hoofddoekjes zeldzaam zijn en waar de PVV de grootste partij blijkt bij verkiezingen.

Ruimte en frisse lucht is toch niet echt een garantie voor fris denken. Uit hooggebergten waar mensen zo onder de indruk zijn van de natuur horen we ook veel gedachten, die niet uitblinken in doordachtheid en medeleven. Dat laatste is toch iets dat tot bloei komt in de grote stad waar mensen echt te maken hebben met een veelkleurige samenleving en niet altijd de mooie kanten ervan meemaken.

De revolte van het vergeten burger noemen ze het wel eens, die verheerlijking van de gewone man in de provincie. Tja, als die mensen al vergeten zijn, dan hebben ze het zelf zo gewild. Het heeft iets aangenaams buiten de grote wereldproblemen gehouden te worden. Laten we eerlijk, het is ook prima, maar duik dan ook weg en val de rest van de mensen niet lastig met je onzin. Zeker niet als je die als hoogste waarheid ziet.

De dood van Fidel en ander links leed

Het blijft verbazingwekkend dat conservatieve, rechtse politiek met linkse economische trekjes zoveel aantrekkingskracht heeft in de wereld. In Frankrijk van oudsher een links bolwerk zijn de kiezers een beetje van het padje en hebben hun keuze beperkt tot rechts en extreem rechts.

Het zijn droeve tijden voor mensen met een links verleden. Fidel dood en de journaals spreken alleen over aanhangers en tegenstanders, over revolutie en dictatuur. Maar eh, er is toch wel meer te vertellen. Alles een beetje in historisch perspectief plaatsen, is dat nu te veel gevraagd?

Natuurlijk Fidel Castro was een harde dictator voor zijn tegenstanders en liet zich niet zoveel gelegen liggen aan mensenrechten. Maar over de hele wereld zijn de Cubaanse medici gewaardeerd vanwege hun vakkennis. De oogheelkundigen staan hoog aangeschreven.

De door oud-dictator Batista geplunderde bevolking is gemiddeld genomen zeker niet slechter af, ondanks de pogingen van de VS Castro te ondermijnen. Dat had  ik toch graag even gehoord. En dan hoef je echt niet te verzwijgen dat Castro  een boef van het zuiverste water was in de jaren na de revolutie. Maar om nu alleen de klam te leggen op zijn uren durende toespraken is ook weer wat overdreven.

Terug naar Europa blijf je je verwonderen over het gebrek aan aantrekkingskracht van linkse partijen. Ja zelfs, als ze zelf zeggen de tegenstelling links rechts voorbij te zijn, maar in feite nog wel aan de linkerkant van het politieke spectrum  staan, hebben de kiezers er weinig boodschap aan.

Er is kennelijk een wijdverbreid wantrouwen in links. Niet helemaal onterecht natuurlijk. De sociaaldemocraten hebben het de afgelopen decennia enorm laten afweten. In heel Europa hebben ze zich laten verleiden de rechtse bezuinigingsagenda van Europa te volgen. Alleen of in coalities met rechts partijen. Maar de klappen vallen links.

De media zoeken wel naar de oorzaken van het falen van links, maar blijven steken in platitudes als geen oog voor de nadelen van de globalisering, de massale immigratie etcetera. Alsof de traditionele rechtse partijen daar niet even schuldig aan zijn. Hooguit kun je vaststellen, dat rechts in veel mindere mate beloften hebben geschonden.

En toch blijft het raadsel dat over de hele wereld progressieve krachten het aan het afleggen zijn. Enkele jaren terug kon je nog optimistisch zijn over Zuid-Amerika. Na de crises in Venezuela en Brazilië gaat daar ook rechts weer met de winst aan de haal. Colombia was bijna door rechtse evangelische christenen de guerrillaoorlog weer in gedreven.

Het enige wat overal gelijk op gaat met het verlies van progressieve krachten is de afname in het geloof in feiten. De wetenschap is zijn geloofwaardigheid kwijt. De rechterlijke macht wordt niet meer geloofd, vooral de geschreven media zijn amper meer relevant. Graag zou je hier iemand de schuld van willen geven, een complot in willen zien, het internet als schuldige aan willen wijzen.

Het voldoet niet als oorzaak. De correcte informatie is nog steeds evenveel voor handen als tien jaar geleden. En ook toen al waren er de alu-hoedjes, de complotdenkers. Misschien heeft het toch iets te maken met onderwijs. In de Scandinavische landen waar het onderwijs wereldwijd hoog aangeschreven staat, is het ongeloof in feiten minder groot.

En natuurlijk in Duitsland waar de afschrikkende werking van de historie tot voor kort zijn werk goed deed en waarop we toch nog een beetje vertrouwen bij het terugdringen van de malloten van AfD en Pegida. In Nederland, ach Nederland, zijn we straks veroordeeld tot een regering van rechtse snit. En een ontevreden aanhang van PVV die uitgesloten wordt van de macht. En wie moet je daar nu de schuld van geven? De kiezers?

Zorgen maken nog geen boze burgers

Zorgen, zoveel zorgen maken de media in Nederland zich nu. Als in de VS de media de Trump-aanhang zo onderschat hebben, moeten we dan hier niet onze voelhoorns opsteken bij de boze witte burger? Tja, Nederland is de VS niet en de boze burger is misschien niet wat we moeten zoeken.

Je ziet het ook in de politiek. Volksvertegenwoordigers die zich opwerpen als vertegenwoordigers van de boze burger. Die boze burger is een begrip geworden door beelden van een piemelkoor tegen de komst van asielzoekers. Daar was wel echte woede, maar wat veel fnuikender voor het vertrouwen in de oude instituten is het gevoel niet meer beschermd te worden. En dan niet boos worden, maar bezorgd.

Het is niet eens zo zeer een kwestie van gehoord worden. Veeleer voelen deze mensen zich overvallen door de aanvallen op de verzorgingsstaat. Was dat niet de staat die als een beschermende vader een schild boven hen hield? Daarvan verwachten ze niet dat die ww inkort, plots de aow-leeftijd verhoogt, de zorg voor ouderen bijkans afbreekt.

Zulks baart zorgen. Amper voorstelbaar bij de beter verdienende burgers met hun vaste banen, maar mensen maken zich nu zorgen over hun oude dag. Over uitkeringen bij werkloosheid, waardoor ze veel vaker getroffen worden. Korting op hun pensioentjes, als ze die al hebben. Over zorg wanneer ze oud en gebrekkig worden en geen geld hebben om dure particuliere zorg in te kopen.

In een beschaafd land zouden mensen, die wat moeilijker voor zich zelf kunnen opkomen en dat zijn niet per se laag opgeleiden of mensen met een minimuminkomen, zich niet zulke zorgen moeten hoeven te maken. Ze worden bevangen door angst, veel meer dan door woede.

Kom niet aan met verliezers van de globalisering. Dat is een leeg begrip voor deze mensen. Moet je de onbetaalbaarheid van studie voor mensen die net ietsje meer verdienen wijten aan globalisering? De al genoemde aow-bezuiniging? In de huiskamer gaat het gesprek daarover.

Je kunt heel mooi uitleggen dat de ellende is begonnen met de opkomst van het neoliberalisme, maar dat zegt hen helemaal niets. Alle excuses die politici aanvoeren voor hun bezuinigingen zijn lege begrippen voor mensen die er hard door getroffen worden. Ja, eenvoudige explicaties als ‘het wordt onbetaalbaar’, begrijpen mensen wel.

Maar gaten schieten in de betogen van de politici met het kortingsmes, dat lukt de mensen niet. Ongetwijfeld zullen ze zich wel eens de vraag stellen of het allemaal wel klopt. Waarom juist zij zo hard getroffen worden. Ze zien ook wel dat goed verdienende tweeverdieners weinig last hebben van wat zij als bedreiging ervaren.

Vroeger konden ze vertrouwen op hun PvdA, die zorgde voor een goed vangnet. Maar wat moet je daar mee, als de voormannen er de vrije markt in de zorg verdedigen, in het openbaar vervoer waar ze zelf amper mee reizen? Als ze dan toch nog stemmen is het uit protest. Het is goed dat de goegemeente zich nu buigt over de vraag wat mensen zo ongerust maakt, maar als men niet van plan is er iets aan te doen, dan voelen mensen dat haarfijn aan.

Vergelijkingen met de VS gaan mank. De polarisatie die daar opgang maakt is hier nog ondenkbaar. Wij hebben geen twee partijenstelsel, waarin een partij de andere het regeren onmogelijk maakt. Evenmin is Europa gebaseerd op het uitmoorden van oorspronkelijke bewoners en op slavernij (wel op het profiteren ervan) en veel minder gewelddadig.

Het enige wat Nederland een beetje doet lijken op de VS is uitzinnige competentiedrift. Het van alles een wedstrijd willen maken. Dat maakt je toch een tikje ongerust over de uitkomst van de verkiezingen in Nederland. Want dat maakt boze burgers die denken dat ze alleen gehoord worden als het hardst kunnen schreeuwen. Maar er zijn nog veel meer mensen, die in stilte lijden. Hou die maar eens aan boord, als je ze niet ziet of niet wilt zien natuurlijk. En die zorgen voor verrassingen.

Media moeten weer de ruggengraat van de democratie worden

Het meest zorgelijke van de verkiezingscampagne in de VS en niet daar alleen, was de voortdurende aanval op de pers. Links liegend bolwerk, als je dit maar vaak genoeg herhaalt, gaan mensen het geloven. Het is een regelrechte aanval op de democratie.

Ook in Duitsland valt de kritiek op de pers bij de Pegida-aanhnagers en in hun kielzog de AfD horen. De Lügenpresse wordt een gevleugelde uitdrukking. Die pers schrijft niet wat de mensen willen horen. Het is natuurlijk baarlijke nonsens in een tijdperk van vercommercialiseerde pers, maar toch hoor ik te weinig verdediging van de media.

Ja, ik heb ook vaak genoeg kritiek geuit op de media. Niet omdat ze zouden liegen en niet om ze hun invloed te ontnemen, maar om ze die terug te geven. Journalistiek is schrijven wat sommige mensen niet willen horen, de rest is public relations, zo luidt een stelregel.

De praktijk is natuurlijk anders. Als oud-journalist weet ik donders goed dat veel van je werk inderdaad niet meer is dan het doorgeven van mededelingen is. En dat je slechts een enkele keer echt iets wezenlijks schrijft, dat er toe doet en een begin van een verandering bewerkstelligt. Voor de meeste journalisten is dat niet vaker dan een keer in hun loopbaan weggelegd.

Dat is niet erg. Er moeten ook mensen die zonder een oordeel, zonder diepgravend onderzoek, vertellen wat er gebeurt in de samenleving. Maar wel met een gezonde kritische houding, die in de beroepsopleiding hoort te worden aangeleerd. Zie je iets dat fout is, dan schrijf je dat op.

Het lijkt belangrijker dan iets beschrijven dat goed is, maar dat hoeft niet per se. Goede ontwikkelingen behoor je net zo goed over het voetlicht te brengen. Als het er maar toe doet. De rest is amusement. Een beetje hiervan, een smaakvol vermaak, het hoort erbij. De boog kan niet altijd gespannen zijn.

Het probleem is dat de media in dat laatste zijn doorgeschoten – en het smaakvolle zijn vergeten - in een poging het meest verontrustende van deze tijd te stoppen: de terugloop van het lezen van en het kennisnemen van serieuze zaken. Wat de oorzaak is, het onderwijs, de commercie, de economisering van het leven, doet er niet eens meer toe.

Een ding lijkt me voor de hand liggend, je bestrijdt het niet met meer amusement. Allereerst moet het besef weer doordringen dat media de ruggengraat van de democratie vormen. Wie die aanvalt en voor leugenaars uitmaakt, of door ze onderhevig te maken aan geld verdienen, begaat een halsmisdaad. Dit besef promoten is een taak van onderwijs, politiek en media zelf.

Om daar een begin mee te maken, zouden de partijen die zich niet schuldig maken aan onzinverhalen, zoals PVV en daar van afgeleide splinters, goede media weer speerpunt moeten maken. Het moet weer gaan over verheffing. Mensen weer hoop bieden op een aangenamer leven, al was het alleen maar om te ontsnappen aan een bestaan, dat nu een keer niet een paradijs is.

Daar hoort ook cultuur bij. Alles wat mensen serieus neemt en door mensen serieus genomen hoort te worden. Het klinkt idealistisch, maar het is noodzakelijk. Politici die het nog wagen aanvallen te lanceren op de pers of de cultuur, dienen met pek en veren de stad uitgereden te worden. De kans op slagen is gering, ik weet het. Maar je kunt je niet altijd overgeven aan sombere gedachten, al is daar nu alle reden toe.

Juist daarom, moeten journalisten zichzelf opnieuw uitvinden. Niet door zich op andere vormen van media te storten, zoals de uitgevers graag zien. Nee, door zich te realiseren hoe eerzaam hun beroep is. Ze moeten zich weer verzetten tegen de ondemocratische krachten. Tegen overheden die niet houden van een kritisch pers, tegen bazen met te nauwe banden met machthebbers. Het is nog niet te laat en laten we eerlijk zijn, het is veel leuker zinvol werk te verrichten dan alleen maar baan te hebben.

Trump als redder van de EU

De analyses van de overwinning van Donald Trump buitelen over elkaar heen. Van de Wildersjes, Baudetjes en Roosjes tot de serieuzere Bas Heijne. Het einde van de liberale democratie is nabij. Aan grote woorden geen gebrek.

De echte verklaring voor de onverwachte overwinning van Trump is overigens het thuis blijven van jongeren, zwarten en latino’s. Plus een merkwaardig kiesstelsel en de extra opkomst van de witte mannelijke bevolking. Natuurlijk is het van belang uit te vogelen wat die laatste groep beweegt. Maar eh, dat wisten we wel.

Ze zijn de slachtoffers van het neoliberalisme, ze zijn de verliezers van het cowboy-kapitalisme. Dit is geen revolutie. Helaas, zou je bijna zeggen. Een revolutie zou het zijn, als er ideologische leiders waren geweest, die de mannen hadden geleid naar een kandidaat, die hun positie zal verbeteren. Nu is het een dikke middelvinger naar de leidende klasse en om met Michael Moore te spreken, dat voelt heel lekker. Zeker voor een paar maanden.

De baasjes van de nieuwe nationalisten in Europa kraaien al victorie. Wilders, Le Pen, ze struikelen over hun enthousiasme voor Trump. Immers ook Europa kent zo’n klasse van witte mannen en vrouwen die het allemaal niet kunnen bijbenen. En die schandalig verwaarloosd zijn door de leidende groep.

Na de oorlog was die ondergroep redelijk tevreden. Er was werk en er werd een prachtig vangnet van sociale voorzieningen opgebouwd. Van wieg tot graf amper geen zorgen. Met de opkomst van de neoliberalen werd daar danig aan geknabbeld. Het werk verdween, de lonen bleven achter, ook voor de middenklasse en het sociale vangnet werd afgebroken.

Reden genoeg voor een kleine opstand, zou je zeggen. Die kwam er helemaal niet. Een beetje stiekem op Wilders stemmen. Voor een revolutie moet je niets te verliezen hebben. En ondanks de treurige staat hebben deze mensen dat wel. Maar om ze nu aan te wijzen als degenen, die een ommekeer kunnen bewerkstelligen, lijkt wat overdreven.

De beter gesitueerden met een wrok tegen de heersende culturele elite zullen hier evenmin voor zorgen. Dat is eigenlijk wel jammer. Dat wil zeggen, als er nu eindelijk een revolte zou komen tegen de doordenderende trein van de liberalen. Geen gejammer over immigranten, maar kritiek op en nieuwe regels voor de financiële wereld. Iedereen belasting betalen. Een goed zorgstelsel, minder marktwerking in sectoren die zich daar niet voor lenen.

Daar zijn de nieuwkomers helemaal niet op uit. Ze zijn allemaal rechts georiënteerd en nihilistisch, racistisch ingesteld, tegen de vermeend linkse elite. De enige hoop die je kunt hebben, is dat de Trump-overwinning de nieuwe Muur wordt voor Europa. Een volkse dreiging voor de bovenlaag van de bevolking – zoals voorheen het communisme -, die dan eindelijk serieus aan de slag gaat het project Europa een bescherming te maken tegen wilde ideeën en revolterende bevolking.

Een project dat bescherming biedt aan de verliezers van de vrije markt, dat de financiële markten aan banden legt. Dat stopt met uitknijpen van zuidelijke lidstaten. Dat zorgt dat er geen verpauperde achterblijvers zijn. Dat serieus gaat samenwerken. Dat rotte appels uit de mand gooit en zich echt gaat beschermen tegen dreigingen met een gezamenlijke defensie. 

Zo’n sociaal Europa zou een pracht van een antwoord zijn op de volkse revolte in de VS. En ook op de nog immer neoliberale destructieve krachten van Wall Street, die tot hier doorwerken. En dan maar hopen, dat Trump geen rare brokken maakt.

The Invasion of America

http://invasionofamerica.ehistory.org/

Regina Spektor - "The Trapper and the Furrier" (Live at WFUV)

De Apocalyps nabij

Om samenzweringstheorieën kun je soms heel hard lachen en tegelijkertijd kun je je verbazen. Er zijn zelfs bepaald niet domme mensen, die erin geloven. Dat is weer niet zo vreemd als we de op het gebied van bijvoorbeeld economie nogal gelijkgeschakelde pers bekijken. Dan komen theorietjes al snel op.

Een mooi voorbeeld is de discussie over de pensioenen en de aow. De afgelopen week werden we opgeschrikt door het bericht dat de pensioengerechtigde leeftijd voor hen die na 1954 geboren zijn drie maanden opschuift. De reacties op de sociale media spraken boekdelen.

Er werd wat geginnegapt over de uiteindelijke pensioenleeftijd en de gewerkte jaren, maar twijfel aan de juistheid van de maatregelen was er eigenlijk amper. Dat is een beetje raar, zeker waar sommige politieke partijen daar wel een dingetje van maken, zoals natuurlijk 50plus en nu ook de Partij van de Dieren.

Het is kansloos gesputter gezien de overdonderende meerderheid van mainstream partijen, die om het hardst roepen dat terugdraaien van de verhoging naar 65 onbetaalbaar zou zijn. Ook in de media is die opinie overheersend. De kranten sabelen alle protesten als populisme neer.

Op TV zag ik economen het nog eens uitleggen voor het domme publiek. Op een grafiekje lieten ze zien, dat zonder verhoging van de aow-leeftijd de staatsschuld tot over de 200 procent van de nationale productie zou groeien. Maar met de terechte verhoging tot ik weet niet hoe hoog, zal de staatsschuld al rap tot nul dalen.

Ho, wacht even. Dat klinkt toch een beetje alsof de hoogte van de staatsschuld alleen afhankelijk is van de pensioengerechtigde leeftijd. Niemand protesteerde, net zo min als bij al die andere keren dat het tegenhouden van de afbraak van de verzorgingsstaat onbetaalbaar zou zijn. En was het niet zo, dat de hoge kosten door de vergrijzing van de babyboom slechts een jaar of twintig zou duren? En dat de versnelde verhoging van de aow-leeftijd als bezuiniging werd ingeboekt?

Een soort van onontkoombaarheid is de afbraak van de verzorgingsstaat inmiddels geworden. Zo zeker als de dood. Afwijkende meningen zijn gevaarlijk. Wat overigens nog een gemoedelijke afwijzing is. De Apocalyps is nabij, als we het echt in ons hoofd halen om de welvaartsstaat weer op te tuigen.

Dat rechtse politici dat roepen mag niet verbazen, maar dat ook sociaal democraten en andere progressieve partijen zich hierbij aansluiten is toch wel raar. Hebben we ons enkele decennia terug zo vergist? Is het zo gek dat je dan aan een complot gaat denken?

De verandering van de stemming begon eigenlijk tegelijk met de val van de Berlijnse Muur en de ineenstorting van de Sovjet Unie. De socialisten waren tot dan toe een goed alternatief om de verlokkingen van de communistische heilstaat voor arbeiders te weerstaan. Maar dat was na 1989 niet meer nodig. En van de weeromstuit schakelden de socialisten ook over op de neoliberale toer.

Sindsdien wordt het ons iedere dag weer ingepeperd: De verzorgingsstaat is onbetaalbaar. Het kon alleen maar door het verjubelen van gasgelden een tijdje, maar het feestje is nu voorbij. De vut, de aow met 65, een fatsoenlijke zorg, betaalbaar onderwijs, sociale woningbouw, het waren alle kostbare vergissingen, waar we nog lang de kosten van moeten dragen.

Gelukkig dat dankzij kamerbrede steun het huishoudboekje nu weer een beetje op orde komt, anders hadden we ons nageslacht met een ondraaglijke last opgezadeld. Dus wie zeurt over terugdraaiing van de aow-leeftijd, zorgverzekeraars, rendementsdenken in het onderwijs, moet zich tien keer achter de oren krabben.

Deze week werd op tv een documentaire van Michael Moore vertoond, waarin de zegeningen van de Europese verzorgingsstaten werden bezongen. Nog even afgezien van het wel heel rooskleurige beeld dat Moore schetste, had hij in een ding gelijk: Hij passeerde Nederland, want dit land lijkt inmiddels steeds meer op de VS.

Dat geen enkele krant, bijna geen enkel tv-programma hier vraagtekens bij plaatst, doet je gemakkelijk vermoeden dat hier sprake is van een complot.  Dat niemand protesteert tegen zo’n onbenullig diagrammetje dat ons moet doen geloven dat de verhoging van de aow-leeftijd noodzakelijk is, getuigt van een gelijkschakeling van de media, die in de geschiedenis zijn gelijke niet kent.

En dit allemaal zonder enige dwang. Hoon is het enige dat je wacht, als je het niet meer gelooft. Voor je het weet ben je een verward persoon. Over verwarde mensen gesproken: Een programma over verwarde personen zoals dat van Zembla zondagavond zou mensen de ogen moeten openen. We bezuinigen psychiatrische inrichtingen dicht terwijl we nog geen goed opvangsysteem hebben. De gevolgen zijn dusdanig kostbaar dat we onmiddellijk kunnen terugschakelen naar de oude inrichtingen.

Bewindslieden weigeren te erkennen dat het neoliberale beleid mislukt is. En weer die kreet: Anders wordt onbetaalbaar. Onbetaalbaar? Veel van de bezuinigingen leiden tot hogere kosten in plaats van echte besparingen. Maar onze leiders blijven roepen, dat vasthouden aan het oude onbetaalbaar is. Dat gaat een keer fout, zo'n complot.

Gemakkelijke verontwaardiging

Het is te gemakkelijk om verzorgingstehuizen te veroordelen op grond van plaspauzes. Ga eens een paar uur meelopen met een zorgverlener. Dat zorgt voor heel wat minder verontwaardiging.

De sociale media explodeerden, politici wisten niet hoe snel ze hun afschuw moesten laten blijken, bij het bekend worden van vaste plastijden. Zelfs staatssecretaris Martin van Rijn sprak harde woorden. Onaanvaardbaar, de menselijke waardigheid is in het geding. Ja, het zijn grote woorden.

Mijn moeder zit al geruime tijd in zo’n tehuis. Het was mij al eens opgevallen, dat er wel erg veel afgeplast wordt door de patiënten. Amper geweest roepen ze weer om hulp naar het toilet. Onwetend roep je dan een verzorger. In eerste instantie vind je dan dat ze wel een beetje harteloos reageren.

Zo van, oh, die is net geweest, of die heeft een katheter. Als er iemand uit de wc gilt dat ze klaar is, is de reactie: ,,Nee hoor, ze zit er nog maar amper.’’ Eerlijk is eerlijk, dan schrik je even. Maar na een uurtje groeit het begrip.

Want het gaat maar door. De patiënten kun je het niet kwalijk nemen. Ze vergeten rap dat ze al geweest zijn. Ze zijn onrustig, ze vervelen zich wellicht. Soms is er sprake van een lichamelijke aandoening waardoor er continue druk op de blaas is.

Vaal wordt het opgelost met een luier. Dat kun je onwaardig vinden, maar mensen laten zitten in hun eigen urine is evenmin erg waardig. Laten we eerlijk zijn, dementie is een rotaandoening. Mensen die hier aan lijden hebben veel aandacht nodig.

Daar waar dat het geval is, zie je de patiënten opfleuren. Maar tja, met een verzorger op acht mensen is voldoende aandacht moeilijk. Er wordt hard gewerkt in verzorgingstehuizen. Daar ligt het niet aan. Maar er is domweg onvoldoende menskracht.

Dan kan je als politicus heel hard roepen, dat plaspauzes op vaste tijden onwaardig zijn, maar als je niet tegen bezuinigingen op de zorg hebt gestemd, past bescheidenheid. Zeker daar wel erg gemakkelijk is gekozen voor snijden in langdurige zorg en niet in ziekenhuiskosten.

Wie echt een einde wil maken aan misstanden in de zorg, moet niet meer zeuren over de kosten. En de vrije markt lost dit zeker niet op.

Een natuurwedstrijd is een beetje raar

De Wadden vormen het mooiste natuurgebied van Nederland. Althans dit is de uitkomst van een nationale wedstrijd, waarin burgers van dit rare land hun voorkeur mochten uitspreken voor een natuurgebied. De uitkomst is even vanzelfsprekend als vreemd.

De Wadden vormen met zijn immer veranderende natuur feitelijk het enige natuurgebied van Nederland. Natuurlijk is er wel sprake van menselijk ingrijpen, maar eerlijk is eerlijk de natuur kan hier nog zijn gang gaan, zoals ze dat al eeuwen doet. Alle andere kandidaten zijn ontstaan na fors ingrijpen van mensen. Er is weinig natuurlijks aan.

In die zin kon de winnaar niets anders dan de Wadden zijn. Toch is het merkwaardig. Want de Waddenzee is ook het meest onbekende stukje Nederland. Als er de laatste decennia niet flink op het behoud van dit mooie stuk Nederland was ingezet, was het nu ingedamd. En in ieder geval volstrek onbekend.

De meeste Nederlanders kennen de Wadden als dat water waarover ze varen op weg naar vakanties op de eilanden. Dat die ook deel zijn van de Wadden is amper bekend. Net zoals Nederlanders geen idee hebben van de staat van het platteland. Ze rijden van A naar B en afhankelijk van hun humeur zien ze iets mooi of saai groens, of bomen.

Dat Wijlanden in Friesland niet hoog scoorde was niet verbazingwekkend. Onbekendheid speelde hier een rol, net als de laatste plaats voor Saba. In eerste instantie zou je zeggen, die Friese weilanden zijn toch ook saaie raaigraswoestijnen. Ja, als je alleen kijkt naar de Greidhoek en delen van het zuidoosten waar industriële melkveebedrijven de toon zetten.

Nee, als je echt kijkt naar de gebieden die onder de Wijlanden vallen. De Âlde Feanen, de Wâlden, Zuidwest Friesland met zijn mooie Gaasterland. Het is alleen een beetje een probleem het als een aaneengesloten natuurgebied te zien.

Wie zich echt verdiept in de genomineerde gebieden, kan niet anders dan tot de conclusie komen dat de Wadden het meest diverse en meest intrigerende natuurgebied vormen. Is het ook het ook het mooiste? Als je over de dijk rijdt bij de klif van Mirns en je kijkt uit over het IJsselmeer zal de twijfel je bekruipen.

Potdikkie, dat is toch het mooiste stukje Friesland dat je kunt bedenken. Akkoord, het verandert niet, zoals de dynamische Wadden doen. Maar als je echt kijkt naar schoonheid, zou dit stukje Gaasterland een geduchte tegenstander van de Wadden zijn geweest. En er zijn waarschijnlijk heel wat meer mensen geweest.

Er zijn mensen, die de wedstrijd maar niets vinden. In deze door competitie geobsedeerde samenleving, zou je natuur niet tot onderwerp van een wedstrijd moeten maken. En de winnaar loopt het risico door veel bezoekers in gevaar te komen. Wat dit betreft is de Wadden ook wel weer een mooie winnaar, want ik zie nog geen massa’s mensen richting de Westhoek trekken.

Het is natuurlijk een manier om Nederlanders meer bewust te maken van de schoonheid van delen van het land. Dat is zeker nodig, omdat er krachten zijn die de schoonheid bedreigen. En die krachten zijn we in zekere zin zelf. Daarom zou de wedstrijd een beetje hypocriet zijn. Bovendien laat de verkiezing van de Wadden zien, dat er gekozen wordt uit gebieden die het minst bekend zijn.

Het land van Maas en Waal zou ook een heel mooie kandidaat zijn, maar dat vinden we geen natuur. Ach, wat is natuur in Nederland, zou de dichter J.C. Bloem zeggen.