Een land is geen bedrijf

Het is hier in Nederland geen onbekend verschijnsel: zakenlieden die menen dat zij het land beter zouden kunnen besturen. Nu de Amerikanen gekozen hebben voor zo’n type, moeten we niet zo vreemd opkijken.

Het land besturen als een bedrijf is hier geen nieuws. Het huidige kabinet heeft feitelijk de afgelopen jaren niet anders gedaan. Slechts af en toe vergisten ze zich en spraken van de BV Nederland, en lieten ze echt zien hoe ze dachten. De lobby van VNO hoefde maar even te kuchen, of het roer ging weer om.

De hele wijze van praten getuigde van de zakelijke aanpak. De PvdA liet zich meeslepen door de VVD in de newspeak. Dijsselbloem roept even hard als de gemiddelde VVD’er dat het huishoudboekje op orde moet. Alsof een gezin hetzelfde is als een land. Zelfs een beetje groot bedrijf groeit met schulden.

Toen een jaartje of zo terug de baas van VNO weer eens riep, dat een kabinet van zakenlieden een goed idee zou zijn, werd hij snel teruggefloten. Waarom zou je ook zulks roepen, als de praktijk al zo goed voor je is. Het is en blijft getuigen van een gebrek aan besef van wat een democratie werkelijk is en dat een land nu eenmaal niet zo bestuurt kan worden als een bedrijf.

Dijsselbloem juicht nu er een begrotingsevenwicht aan zit te komen. Ja, nog even en we hebben een begrotingsoverschot. Nu zijn er economen die daar wel vraagtekens bij zetten. Is het wel zo goed, een begrotingsoverschot? Het betekent immers dat burgers feitelijk minder hebben uit te geven dan mogelijk is.

Meestal leidt dit dan weer tot een verschuiving van de publieke schulden naar private. Maar goed, zo roepen onze bewindslieden al weer: We laten volgende generaties geen zware schuldenlast na. Alsof ze daar niets voor terug krijgen. Waarom zouden volgende generaties niet mee mogen betalen aan een mooie infrastructuur, goed onderwijs, goede zorg?

Kijk dit is nu het verschil tussen een gezin en een land, of een bedrijf. Een land bouwt aan zijn toekomst, althans dat hoort het te doen. En kan daarvoor aanspraak maken op gelden van lieden die dat over hebben en graag willen wegzetten in betrouwbare investeringen, zoals die van de overheid.

De president-elect van de Verenigde Staten mag dan enig enthousiasme in rechtse kring in Nederland losmaken, maar dit zal vermoedelijk niet lang duren. Het Nederlandse bedrijfsleven zal intussen wel zijn begonnen met spijkers tellen. De F35 wordt onzeker, handel met de VS minder vanzelfsprekend.

Gezien de keuze van Trump voor zijn aanstaande kabinet breekt er een periode van zaken doen aan, die het meest zal doen denken aan de eerste de beste bananenrepubliek. Niks bouwen aan de toekomst. Klimaatprobleem? Lekker koud toch nu? Lekker onze olie en kolen opstoken, lak aan de toekomstige generaties. En dat opknappen van de infrastructuur zal ook wel weer uitdraaien op gigantische zelfverrijking van zakenvriendjes.

Dus de VVD’ers PvdA’ers die zo gek zijn op kloppende huishoudboekjes, krijgen van de zakenman in charge niet het goede voorbeeld. Nu kunnen ze nog kijken naar de beurzen, die het allemaal wel goed lijken te vinden, maar het verleden leert dat kapitaalmarkten geen politieke voelsprieten hebben.

Nederland en heel Europa kan er van leren. Landen zijn geen bedrijven, noch gezinnen. Plezierige landen om te leven vragen om andere dingen dan kloppende huishoudboekjes en begrotingsoverschotten. Natuurlijk moet het niet te gek worden, maar in een tijd van groeiende economie zakt de staatsschuld automatisch doordat burgers meer geld uitgeven en bedrijven meer investeren.

Gek hè, dat heb je nu thuis nooit. Meer geld uitgeven en dan minder schuld overhouden. Nee, dat is nu het verschil. Denk daar maar eens aan volgend jaar maart.