De Apocalyps nabij

Om samenzweringstheorieën kun je soms heel hard lachen en tegelijkertijd kun je je verbazen. Er zijn zelfs bepaald niet domme mensen, die erin geloven. Dat is weer niet zo vreemd als we de op het gebied van bijvoorbeeld economie nogal gelijkgeschakelde pers bekijken. Dan komen theorietjes al snel op.

Een mooi voorbeeld is de discussie over de pensioenen en de aow. De afgelopen week werden we opgeschrikt door het bericht dat de pensioengerechtigde leeftijd voor hen die na 1954 geboren zijn drie maanden opschuift. De reacties op de sociale media spraken boekdelen.

Er werd wat geginnegapt over de uiteindelijke pensioenleeftijd en de gewerkte jaren, maar twijfel aan de juistheid van de maatregelen was er eigenlijk amper. Dat is een beetje raar, zeker waar sommige politieke partijen daar wel een dingetje van maken, zoals natuurlijk 50plus en nu ook de Partij van de Dieren.

Het is kansloos gesputter gezien de overdonderende meerderheid van mainstream partijen, die om het hardst roepen dat terugdraaien van de verhoging naar 65 onbetaalbaar zou zijn. Ook in de media is die opinie overheersend. De kranten sabelen alle protesten als populisme neer.

Op TV zag ik economen het nog eens uitleggen voor het domme publiek. Op een grafiekje lieten ze zien, dat zonder verhoging van de aow-leeftijd de staatsschuld tot over de 200 procent van de nationale productie zou groeien. Maar met de terechte verhoging tot ik weet niet hoe hoog, zal de staatsschuld al rap tot nul dalen.

Ho, wacht even. Dat klinkt toch een beetje alsof de hoogte van de staatsschuld alleen afhankelijk is van de pensioengerechtigde leeftijd. Niemand protesteerde, net zo min als bij al die andere keren dat het tegenhouden van de afbraak van de verzorgingsstaat onbetaalbaar zou zijn. En was het niet zo, dat de hoge kosten door de vergrijzing van de babyboom slechts een jaar of twintig zou duren? En dat de versnelde verhoging van de aow-leeftijd als bezuiniging werd ingeboekt?

Een soort van onontkoombaarheid is de afbraak van de verzorgingsstaat inmiddels geworden. Zo zeker als de dood. Afwijkende meningen zijn gevaarlijk. Wat overigens nog een gemoedelijke afwijzing is. De Apocalyps is nabij, als we het echt in ons hoofd halen om de welvaartsstaat weer op te tuigen.

Dat rechtse politici dat roepen mag niet verbazen, maar dat ook sociaal democraten en andere progressieve partijen zich hierbij aansluiten is toch wel raar. Hebben we ons enkele decennia terug zo vergist? Is het zo gek dat je dan aan een complot gaat denken?

De verandering van de stemming begon eigenlijk tegelijk met de val van de Berlijnse Muur en de ineenstorting van de Sovjet Unie. De socialisten waren tot dan toe een goed alternatief om de verlokkingen van de communistische heilstaat voor arbeiders te weerstaan. Maar dat was na 1989 niet meer nodig. En van de weeromstuit schakelden de socialisten ook over op de neoliberale toer.

Sindsdien wordt het ons iedere dag weer ingepeperd: De verzorgingsstaat is onbetaalbaar. Het kon alleen maar door het verjubelen van gasgelden een tijdje, maar het feestje is nu voorbij. De vut, de aow met 65, een fatsoenlijke zorg, betaalbaar onderwijs, sociale woningbouw, het waren alle kostbare vergissingen, waar we nog lang de kosten van moeten dragen.

Gelukkig dat dankzij kamerbrede steun het huishoudboekje nu weer een beetje op orde komt, anders hadden we ons nageslacht met een ondraaglijke last opgezadeld. Dus wie zeurt over terugdraaiing van de aow-leeftijd, zorgverzekeraars, rendementsdenken in het onderwijs, moet zich tien keer achter de oren krabben.

Deze week werd op tv een documentaire van Michael Moore vertoond, waarin de zegeningen van de Europese verzorgingsstaten werden bezongen. Nog even afgezien van het wel heel rooskleurige beeld dat Moore schetste, had hij in een ding gelijk: Hij passeerde Nederland, want dit land lijkt inmiddels steeds meer op de VS.

Dat geen enkele krant, bijna geen enkel tv-programma hier vraagtekens bij plaatst, doet je gemakkelijk vermoeden dat hier sprake is van een complot.  Dat niemand protesteert tegen zo’n onbenullig diagrammetje dat ons moet doen geloven dat de verhoging van de aow-leeftijd noodzakelijk is, getuigt van een gelijkschakeling van de media, die in de geschiedenis zijn gelijke niet kent.

En dit allemaal zonder enige dwang. Hoon is het enige dat je wacht, als je het niet meer gelooft. Voor je het weet ben je een verward persoon. Over verwarde mensen gesproken: Een programma over verwarde personen zoals dat van Zembla zondagavond zou mensen de ogen moeten openen. We bezuinigen psychiatrische inrichtingen dicht terwijl we nog geen goed opvangsysteem hebben. De gevolgen zijn dusdanig kostbaar dat we onmiddellijk kunnen terugschakelen naar de oude inrichtingen.

Bewindslieden weigeren te erkennen dat het neoliberale beleid mislukt is. En weer die kreet: Anders wordt onbetaalbaar. Onbetaalbaar? Veel van de bezuinigingen leiden tot hogere kosten in plaats van echte besparingen. Maar onze leiders blijven roepen, dat vasthouden aan het oude onbetaalbaar is. Dat gaat een keer fout, zo'n complot.