Een treurige dag

Het is een merkwaardig dag waarop we wakker zijn geworden. Een dag van newspeak, een dag waarop volstrekte nonsens als nieuwe werkelijkheid wordt aangekondigd. Waar opgeluchtheid heerst over de ondergang van redelijkheid.

Een zittende regeringscoalitie raakt meer dan de helft van haar aanhang kwijt. Links is gedecimeerd ondanks de winst van GroenLinks. Er is maar een winnaar: het neoliberalisme. Die kijk op de economie die elders in de wereld langzaam terrein lijkt te verliezen, heeft hier glansrijk gewonnen.

Tegen de wil van de kiezer, die op grandioze wijze is bedrogen en op een dwaalspoor is gezet. Moeten we blij zijn met het tegenvallend resultaat van de PVV, terwijl VVD en CDA het programma van deze partij grotendeels hebben overgenomen?

Moeten we blij zijn met de komst van racisten Baudet en Hiddema in de kamer? We kunnen heel bedroefd zijn over het verlies van de PvdA. Maar dat zijn krokodillentranen. De kiezer heeft in ieder gezien dat deze partij zijn wortels heeft verraden door te kiezen voor het neoliberalisme. Met een technocraat als Jeroen Dijsselbloem als uithangbord verdien je zo'n klap. Daar kan een fatsoenlijk man als Lodewijk Asscher niets aan doen.

De kiezer heeft het kabinet gestraft en wat krijgt hij ervoor terug, een zo mogelijk nog rechtser kabinet, tegen de stroom in nog neoliberaler. Al deze middenpartijen zijn erin geslaagd de belangrijke thema's uit de verkiezingsretoriek te houden.

Vergeefse pogingen van de Partij voor de Dieren en iets minder mate GroenLinks om de belangrijkste thema's op de kaart te krijgen, werden handig ondergesneeuwd door de grootst mogelijke flauwekul van de identiteit en angst voor een miniem deeltje van de maatschappij, de islam. Het had moeten gaan over klimaatbeleid, over inkomensongelijkheid, over afbraak van de verzorgingsstaat, over Europa.

Dan waren wellicht de ogen van het electoraat open gegaan. Een electoraat dat langzaam het recht op stemmen begint te verliezen. Een kiezerspotentieel dat geen kranten meer leest, dat geen boeken meer aanraakt. Dat zijn opvattingen opbouwt met flarden van nieuwsvoorziening op internet.

Een electoraat dat zo gemakkelijk te bedriegen valt, verdient in ieder geval geen referendum. Laten partijen die nog een greintje fatsoen hebben, dat snel schrappen uit hun programma. De ietwat zure reactie van Femke Halsema op de winst van GroenLinks, dat het meer een beweging is geworden, getuigt van onbedoeld inzicht.

Er is geen sprake meer van politieke partijen. Onderhuids beginnen bewegingen te ontstaan op thema's als klimaatbeleid. Sommige mensen verwelkomen dat. Twijfel is meer op zijn plaats. Bewegingen zonder ideologische grondslag zijn windvanen. Het is een treurige conclusie na een verkiezingsdag met een ongekend hoge opkomst. Voor wat dat waard is.