Rechtspopulisme wil helemaal niets

Pagina’s vol geschreven, uren tv-discussie en veel manuren aan onderzoek zijn inmiddels besteed aan de opkomst van het rechtspopulisme. We willen het zo graag begrijpen en ondervragen het electoraat van de PVV, AfD, Front National, wat ze dan willen. 

En al die ingewikkelde onderzoeken leveren weinig op. De eenvoudige waarheid zou wel eens kunnen zijn, dat dit electoraat helemaal niets wil. Het is niet eenduidig in samenstelling, al zal het ongetwijfeld waar zijn dat de lager opgeleide boze witte man de overhand heeft. Duits onderzoek geeft aan, dat deze boze kiezer niets anders wil dan de ‘elite’ op de knieën krijgen.

Luister naar de grote blonde leider en concludeer dat die analyse wel eens kan kloppen. Een zinnig haalbaar voorstel van enige belang is er nog niet uit de PVV voort gekomen. Evenmin is dit het geval bij de AfD in Duitsland, of Britse Brexit-stemmers. Men is tegen. Tegen links omdat het teleurstelt, tegen traditioneel rechts want eigenlijk toch wel elitair.

Het is al eens gesuggereerd: rechtspopulisten willen geen concrete haalbare voorstellen doen uit angst, dat ze gehaald worden. In de mislukking ligt de kracht, zoals de gereformeerden hier vroeger riepen dat hun kracht in het isolement lag. Dan kun je net als Trump roepen, dat het aan de ander ligt, dat het niet eerlijk is.

Het gevaar voor de democratie zal duidelijk zijn. Dit stelsel kan omgaan met rechts en met links, maar niet met nihilisme. Het gevaar is misschien wel, dat traditionele partijen de stemmer op rechtse populisten serieus nemen en in hem zelfs een constructieve kracht zien.

Vergeet dat maar. Dat station is allang gepasseerd. Wat ook de oorzaak mag zijn van dit gedrag, de ontevreden stemmer op de PVV is een verwend kind, dat slechts ziet wat hij niet heeft. Een draai om de oren zou nog de beste oplossing zijn.

Nu is dat helaas niet mogelijk en misschien ook niet wenselijk om veel redenen. Maar, zo vraagt de redelijker kant van het electoraat, wat dan? Niemand weet een oplossing, behalve mensen die tellen.

Het boze ontevreden electoraat van de Westerse welvaartstaten heeft een aanhang, die de 30 procent zelden overstijgt. Bovendien is het een potentieel zonder toekomst. Het zal eerder krimpen dan groeien. Je kunt niet altijd boos en ontevreden blijven. Al helemaal niet, als je eigenlijk niet zo heel veel te klagen hebt.

De echt armen en verlorenen van deze maatschappij stemmen allang niet meer. Dat zou nog wel eens een leuk potentieel zijn, maar ook weer niet groot genoeg voor een echte verandering.  Dat kun je jammer vinden, want juist zij hebben iets te winnen bij een positieve verandering. Maar we zullen het moeten doen met het ‘redelijk’ electoraat. Hoe irrationeel dat in dit land ook stemt.

Maar het populisme is uiteindelijk een steen in de vijver met een soms grote rimpeling. Geduld is in deze alles. Alles gaat voorbij. En naar verwende kinderen moet je niet luisteren.