Het is me wat met al die kloven in Nederland. Rijk en arm, hoog en laag opgeleid, komt het ooit nog goed? Dankzij de Franse econoom Piketty weten we dat ook in dit land de kloof tussen arm en rijk groeit. Het Sociaal Cultureel Plan Bureau (SCP) rekende ons voor dat er een steeds diepere kloof is tussen hoog en laag opgeleiden. Met allemaal kleine subkloofjes. Het is een raar verschijnsel in een plat land zonder echte fysieke kloven. Misschien komt het daar wel door dat we zo gefixeerd zijn op die gapende diepten.
Commentatoren in kranten en op televisie schrijven er ernstige stukken over of discussiëren er met ernstige blikken over. Kennelijk zit het ons hoog, die kloven. We leven hier zo’n beetje langs elkaar heen. We hebben geen gemeenschappelijke idealen, noch liefhebberijen meer. We trouwen niet meer over kloven heen. Een ieder blijft veilig in zijn eigen holletje aan de eigen kant van de kloof zitten.
Het is me toch wat. Vroeger was het allemaal beter, zo mogen we vernemen van de commentatoren. Dat kwam door de verzuiling. We zaten gezellig samen in de kerk en daar wilde nog wel eens een arme jongen een rijk meisje verschalken, dan wel andersom. Hoewel er tussen de kerken natuurlijk wel weer fikse kloven lagen. Maar goed, dat was kennelijk minder erg dan nu buiten de kerken.
Want hoger opgeleiden kijken een beetje neer op hun lager opgeleide landgenoten en dat is niet eerlijk, want de laatsten hebben wel meebetaald aan de hoge opleidingen. Terwijl ze daar zelf niet van konden genieten door omstandigheden zoals gebrek aan intelligentie of zoals ook wel gedacht geld, want studeren wordt al maar duurder. Het laatste lijkt een beetje in strijd met dat eerder genoemde meebetalen, maar vooruit.
Andersom hebben lager opgeleiden weinig op met de bezigheden van de hoger opgeleiden, zoals politiek bedrijven, genieten van cultuur, althans cultuurverschijnselen die doorgaans als hoger worden geduid. Ze hebben er een flinke hekel aan of wantrouwen het. Ook al weer in de gedachte dat ze eraan meebetalen en er geen ruk aan vinden. Of in het geval van de politiek, dat er over hen wordt beslist zonder dat ze hier veel invloed op kunnen uit oefenen.
Dat laatste is natuurlijk wel grappig. Want er zijn politieke partijen die uit electorale overwegingen hun oor gaarne te luisteren leggen bij de lager opgeleide en minder verdienende mensen. En daar gaan ze dan verkiezingen mee in. Nu zou je verwachten dat mensen die de pech hebben tot de minder bedeelden te horen, hun stem uitbrengen op partijen die wel naar hen luisteren. Kennelijk ligt dat ingewikkelder. Anders valt niet te verklaren dat we nog immer met een rechtse meerderheid zitten in ons politieke spectrum. Ik bedoel maar, een beetje Nederlander met een lage opleiding en dito loon, zou toch meer moeten hebben met de SP dan met de VVD. Dat blijkt dan weer niet uit het stemgedrag. De PVV mag een uitzondering zijn, maar is dan ook een rare mengeling van sociaal-cultureel rechts en economisch links.
Ook niet van hoger opgeleiden overigens. De kloven die het SCP signaleert lopen wel eens een beetje door andere kloven heen. Niet alle hoger opgeleiden genieten van hogere cultuur. Was het maar waar, zou je zeggen. En zo meent het SCP, hoger opgeleiden zijn kosmopolitischer van aard dan lager opgeleiden en minder bang voor de gevolgen van de globalisering. Het lijkt me een beetje te algemeen gesteld. Je zou de hoog geschoolden de kost moeten geven, die helemaal niet zo ruimdenkend zijn en liever eng nationalistisch blijven.
Zou het kunnen dat er in een plat land dat geen fysieke kloven kent, fictieve kloven dusdanig door elkaar lopen dat ze aan de oppervlakte amper meer als kloven te zien zijn. Dat er bepaalde vooroordelen tussen groepen bestaan lijkt me van alle tijden. Dat de decennia van het neoliberalisme die vooroordelen hebben versterkten soms zelfs reëel hebben gemaakt, lijkt me geenszins ondenkbaar. Maar in de praktijk zou het wel eens kunnen meevallen. Of we zijn met zijn allen dommer geworden en zien daar kloven in. Dat kan natuurlijk ook. Daar valt wel veel voor te zeggen. Misschien een ideetje voor een onderzoek door het SCP?
Geen opmerkingen:
Een reactie posten