Afscheid

Vandaag was zo’n dag die het midden houdt tussen melancholisch gepeins en opluchting en misschien een beetje triestheid. Een begin van een einde van een tijdperk dat eigenlijk al enige tijd voorbij is. Een afscheid.

De man die vanmiddag langs kwam om een partij boeken op te halen keek licht teleurgesteld naar het allegaartje dat ik voor hem had klaar gezet. Dit is wel het juiste woord, want het ging om een flinke partij boeken die rond de volle boekenkast stonden en waar ik eigenlijk geen waarde aan hechtte.

Om eerlijk te zijn ben ik niet zo’n megalomane boekenverzamelaar. Toch bouw je in ruim veertig jaar een flinke hoeveelheid boeken op. Keer op keer pak je ze in bij weer een verhuizing en sjouw je met de loodzware dozen, stiekem denkend: Waarom breng ik ze niet naar de boekenboot.

Ik ben een boekenlezer. Je koopt ze, leest ze en zet ze weg. Natuurlijk ben je wel een beetje trots als je zo’n prachtige rij boeken in de kast ziet. Allemaal gelezen? Jaaa, antwoord je, bang om verwaand over te komen,  als de schoonmaakster zuchtend naar de stofnesten kijkt. Maar echt waarde hechten aan die boeken, Nou nee. Als er weer iemand lang komt en boeken wil lenen, geen probleem. Eigenlijk ben ik dan weer verbaasd dat ze teruggebracht worden.

Maar goed, vanmiddag kon ik het teleurgestelde gezicht van de beste man niet verdragen en bracht hem mee naar mijn werkkamer. Ik wees hem op de kast waarin ik de verzameling boeken had staan, die ik als specialist voor mijn werk had verzameld. Sommige boeken met een herinnering aan de schrijver, omdat ik die ooit geïnterviewd heb.

De boekenopkoper was een liefhebber en niet alleen van boeken. Hij genoot van de verhalen die erbij hoorden. De anekdotes over de schrijvers, hun eigenaardigheden en misschien nog wel het meest van het idee dat zulke grootheden ooit in mijn krant hadden gestaan. Tja, het waren andere tijden.

,,Neem mee wat je denkt dat waarde heeft’’, zei ik hem. Hij ging voorzichtig te werk en bij elk boek vroeg hij of ik het misschien toch niet wilde houden. En trok een reader uit de kast van mijn werkbezoek aan het Max Plank Instituut in Göttingen, al weer vijftien jaar geleden. ,,Dat toch zeker niet’’, zei hij. ,,Nee, die niet’’, schrok ik.

Ach misschien had het ook wel mee gemogen, maar even werd de herinnering te machtig. Boven op de boekkast staat een foto waarop ik geportretteerd sta met een heuse pipet en daarnaast een afdruk van het dna dat ik in die weken uit het embryo van een fruitvliegje had getrokken. Eindelijk zelf iets in een laboratorium gedaan, in plaats van erover te schrijven.

Waarop we nog de andere kant van de kamer hebben bekeken. Hij zag honderden boeken die hij ook had gelezen. ,,Nu nog niet te koop'', zei ik alleen maar. En dat begreep hij. ,,Ach, het verkoopt toch niet'', zei hij een beetje teleurgesteld over die conclusie. En betaalde mij meer dan hij van plan was geweest.

Voorbij, oh en voorgoed voorbij, zei de dichter J.C. Bloem al op zijn grafschrift. Morgen is mijn afscheid. Benieuwd wie er komen en of ze wel komen. Ach, overmorgen is dat ook weer voorbij.