Een denkbare boerenopstand

Soms zijn dingen zo simpel te voorspellen, dat je nu toch vermoedt dat wie verbaasd reageert op de overschrijding van de mestnorm door de melkveehouders, ofwel naïef ofwel hypocriet is. Dat er fosfaatrechten komen lijkt niet meer een dreiging maar veeleer een zekerheid. Of de boeren moeten een soort van Bundy-revolutie veroorzaken en zelfs dan verliezen ze.

Voorheen landbouwstaatssecretaris Sharon Dijksma hield het tot haar baanwissel vol, dat het wel goed zou komen met de melkveehouders. Dat was natuurlijk niet erg geloofwaardig voor wie om zich heen keek de afgelopen jaren. In Friesland en ook elders in het land werden fluks nieuwe melkveestallen gebouwd. Misschien geen megastallen, maar wel veelal verdubbeling van de oude.

Dus komen er fosfaatrechten. Eenvoudig rekenwerk voor de nieuwe staatssecretaris van landbouw Martijn van Dam. Zoveel meer koeien, zoveel meer stront. Wie dat niet volgens de Brusselse normen op eigen land - waarop de eigenaar fosfaatrechten krijgt - kwijt kan moet de beurs trekken voor meer rechten. Vooruitziende boeren zagen dit al aankomen en kochten zich de afgelopen jaren arm aan steeds duurdere grond. Niet slim allemaal economisch gezien, maar wel consequent.

Maar goed, in het kleine Nederland is de grond wel zo’n beetje op. Zo’n tweederde is al in handen van boeren, dus daar valt hooguit wat te halen van stoppers. Stoppende boeren die na het verdwijnen van het melkquotum ineens weer pensioenperspectief krijgen met het bezit van ongetwijfeld steeds duurdere fosfaatrechten.

Zou het denkbaar zijn dat boeren in opstand komen tegen de komst van fosfaatrechten? Althans tegen de plicht tot grondgebonden bedrijfsvoering zonder voldoende grond voorhanden. In de Verenigde Staten weten sommige boeren daar wel raad mee, zo bleek al weer enkele weken terug in Oregon.

Een gewapende bende bezette er een gebouw in een natuurgebied en gijzelde daarmee het hele gebied. Alleen maar omdat plaatselijke boeren grond van de federale overheid in brand hadden gestoken en hiervoor de cel in moesten. Nu lijkt er genoeg grond in de VS, maar kennelijk steekt het sommigen dat de federale overheid ook nog eens flink wat hectares bezit, waar boeren niet aan mogen komen.

Er is meer reden tot zo’n rebellie in het kleine Nederland dan in de VS. Vagelijk zal de boerenstand zich nog herinneren hoe boeren in Hollandseveld in de jaren zestig in opstand kwamen tegen een opgelegde heffing voor het Landbouwschap. Daaruit voort kwam zelfs een nieuwe politieke partij: De Boerenpartij met de om verschillende redenen onvergetelijke partijleider Hendrik Koekoek. Uiteindelijk heeft het de boeren niet veel geholpen.

Zoals de rebellen in Oregon land bezetten, zal het hier niet kunnen. Boeren hebben immers geen gemakkelijke toegang tot wapens, zoals hun collegae in de VS. Maar sabotage van natuurgebieden zonder wapens kan wel natuurlijk en een geweldloze bezetting ook. Zouden boeren het willen? Dat is natuurlijk een andere zaak.

De meerderheid niet, dat geldt evenmin voor de Amerikaanse boeren. Maar een stel gekke heethoofden, dat het water tot aan de lippen staat, zou best eens de blik kunnen werpen op in hun ogen almaar uitdijende natuurgebieden. Het is geen geheim dat de meeste boeren bepaald geen vrienden zijn van natuurbeherende instanties, dus het zou kunnen.

Tja, het is natuurlijk zo maar een gedachtegang. Je kunt je immers voorstellen dat boeren die zo blij waren af te zijn van de melkquotering, nu door het lint gaan als er weer een vergelijkbaar iets komt dat hen het geld uit de zak zal kloppen. En de melkprijs heeft ook nog eens een dieptepunt bereikt.

Onverstandig als boeren de afgelopen jaren, ondanks waarschuwingen, hebben gepreludeerd op de afschaffing van het melkquotum, zou je nu toch een beetje al is het zinloze tegenstand verwachten bij de komst van fosfaatrechten. Maar hun standsorganisatie LTO zal alles inzetten om zulks te voorkomen en proberen het leed wat te verzachten. Zelfs een wat strijdbaarder boerenbond NMV zal wel uitkijken zich met rebellerende leden en illegale acties in te laten.

Nee, een echte opstand als toen in Hollandscheveld zal er vast niet komen. En Koekoek is ook allang dood. Toch is het eigenlijk wel een beetje raar, dat de ongetwijfeld grote woede vooral onder jonge boeren niet zal leiden tot een beetje rebellie. Al dat gepraat over publieksvriendelijkheid en denken om het imago, daar word je toch ook wel een beetje wee van. Van mensen die zichzelf keer op keer zo in de wielen rijden, verwacht je toch stiekem een keer iets heel onverstandigs. Maar de boer hij ploegde voort, hoor je de politiek denken. Zou het echt?