Rampzalige daadkracht

Je hoeft geen helderziende te zijn om nu al de rampzalige gevolgen te zien van de daadkracht die onze politici de afgelopen jaren heeft bevangen. Je houdt je hart vast voor wat er mogelijk nog volgt. Toch ook maar eens kijken wat de gevolgen zullen zijn aan de hand van een van die daadkrachtige maatregelen, die al te haastig is genomen: de snelle verhoging van de aow-leeftijd tot 67 jaar en natuurlijk eerder al de afschaffing van de vut..

Het waren maatregelen waar een breed spectrum van politieke partijen zijn zegen aan gaf en die onlangs nog eens werd bevestigd door een versnelling van de verhoging van die leeftijd. Het hele politieke spectrum was ervan overtuigd dat het moest. Steeds meer ouderen en minder jongeren om de kosten hiervan te dragen. Onhoudbaar was het. Onhoudbaar is zo’n woord dat lijkt alsof de maatregelen onontkoombaar zijn.

Dat zijn ze niet. Het is een politieke keuze. Natuurlijk is het wel betaalbaar, mits hiervoor voldoende draagvlak is. En dan moet je als politiek niet onder het motto ‘onhoudbaar’ dit draagvlak ondergraven. Nu al plukken we de zure vruchten van die ondoordachte flinkheid van politici die in een weekeinde de verhoging er doorheen jasten en zo vast timmerden dat er weinig meer tegen te doen viel.

Nu komt het Centraal Planbureau met cijfers over de werkloosheid, waaruit blijkt dat de 49- tot 65-jarigen een onevenredig deel van de werkloosheid voor hun rekening nemen. Dit terwijl de economie weer aantrekt. Er was gewaarschuwd dat een te snelle verhoging van de leeftijd voor aow de ouderen nog onaantrekkelijker zouden maken voor de arbeidsmarkt. Het kwam nog sneller uit dan doorgaans het geval is.

Dat er een groep ruim zestigplussers met een regeling mocht vertrekken, is soms pijnlijk maar te overzien. Ernstiger is de situatie voor de groep hieronder. Daar zijn geen regelingen voor. Voor hen dreigt na drie jaar – als ze geluk hebben – een einde aan de ww en de bijstand moet hen redden. Ten koste van eigen huis en als we tien jaar verder kijken een armoedige oude dag.

Want ontslag op 50-jarige leeftijd betekent een einde aan het opbouwen van een pensioen. Dus krijgen we over ruim tien jaar te maken met een flinke groep – waarschijnlijk meer dan honderdduizend – ouderen, die ondanks jaren werken met betaling van pensioenpremie na tien jaar schrapen ook nog eens een treurige oude dag tegemoet mogen zien. En geen politicus die dit onder ogen heeft willen zien.

Het CPB weet de oplossing voor het probleem van de oudere werklozen: verlagen van de ww, die toch al is ingekort in tijd. Wat zegt u? Verlaging van de ww helpt mensen aan het werk? Maar er is geen werk. Typisch CPB-rekenwerk. Uitgaande van volledige werkgelegenheid leidt verlaging van de ww tot meer mensen die willen werken. Tja…

Over tien jaar zullen we ons afvragen hoe er zo’n breed gedragen steun – van VVD tot Groen Links – kon zijn voor verhoging van de aow-leeftijd. Naast de ‘noodzaak’ was het ook nog eens een aardige bezuiniging. Pennywise and poundfoolish. De gevolgen zijn veel ernstiger dan gedacht. Een hele industrie die draaide op vroegtijdige arbeidsmarktverlaters, heeft jaren met de armen over elkaar moeten zitten en komt nu pas weer een beetje overeind. Nooit aan gedacht natuurlijk, aan die caravanbouwers, camperverhuurders, jachtbouwers en andere bedrijven die draaien op ouderen.

Je zou wel eens schatting willen zien wat die aow-maatregel heeft gekost aan werkgelegenheid, nog afgezien van de groep ouderen die hun tijd moesten uitzitten in de dure ww en bijstand. En dan kijken we nog niet eens naar het buitenland. De treurigheid in badplaatsen in zuidelijke landen, die leefden van die noordelijke vroeg gepensioneerden spreekt boekdelen. Europees gezien is de verhoging van de pensioenleeftijd even rampzalig als in Nederland.

De idee dat de huidige problemen grotendeels op te lossen zijn met een tijdelijk soort vut, tot de economie weer zover is aangetrokken dat met een beetje steun de werkgevers bereid zijn ook deze groep weer aan te nemen, is vloeken in de kerk. En dan is er ook nog de ongelijkheid tussen ambtenaren en werknemers in de private sector. De eersten zijn nog niet zo slecht af met regelingetjes hier en daar.

Het ergste is dat de verhoging van de aow-leeftijd niet het enige voorbeeld van de ‘daadkracht’ is. Je kunt hier zo een reeks maatregelen opnoemen, die de crisis van 2008 verdiept hebben en waarvan de effecten tot in lengte van jaren te zien zullen zijn. De huidige generatie politici zal over tien jaar heel wat uit te leggen hebben. Ze is wel gewaarschuwd, dus ze kan niet zeggen dat ze het niet hadden kunnen weten. Maar ze zullen het wel niet meer weten of roepen: ‘met de kennis van nu’.