Tijd voor een tikkie rabiater atheïsme

Nederland en eigenlijk heel Europa kent geen traditie van rabiaat atheïsme, zoals gepropageerd door evolutiebioloog Richard Dawkins. Zijn atheïsme valt in het Avondland waar men toch liever ieder te vriend houdt een beetje te rauw op het dak. Dit is niet zo vreemd. Je hebt tegenwind nodig om antireligieus te worden. Hier heerst toch veel meer desinteresse in de gelovige medemens.

In de Verenigde Staten is ongeloof ongehoord impopulair. Een politicus met een beetje ambitie voor hogere posten kijkt er wel uit zich als ongelovige te laten kennen. Hier wordt de Brit Dawkins gewaardeerd en gehaat. Het zou me niet verwonderen als Dawkins in moslimlanden waar ongeloof nog veel gevaarlijker is, heel populair kan zijn als zijn werk tenminste verkrijgbaar is.

Nu is hij eerlijk gezegd ook wel een beetje van het soort van dik hout zaagt men planken. Bijna alle kwaad in de wereld schrijft hij toe aan religie. Hierbij dient gezegd te worden, dat hij aanvallen op die stelling meestal goed weet te pareren. Maar dit ter zijde.

Wie hier zijn boek ‘God als misvatting’ leest denkt zo nu en dan wel eens: Nou, nou, een beetje nuance zou de boodschap sterker maken. Maar goed wij leven hier dan ook in een maatschappij waarin gelovigen niet zoveel meer in te brengen hebben. Daarom hebben ze hun eigen niches gecreëerd, waar de rest van het volk amper weet van heeft.

Moslims hebben wel eens moeite dit te begrijpen. De islam is nu eenmaal wat dwingender dan het hedendaags christendom. Dezer dagen moeten ze het extra moeilijk hebben, als er weer kwaadaardige aanslagen worden gepleegd in naam van hun religie. Afscheid nemen van hun geloof om die reden durven slechts weinigen.

Menig christen had er geen aanslagen door fanatici voor nodig. Ziekten, terreur, natuurrampen onder het alziend oog van de grote bestierder is natuurlijk een aanslag op de geloofwaardigheid. En dan komen er ook nog eens tal van niet te weerleggen bewijzen van apekool in de Heilige Schrift bij. Daar krijg je de kerken wel leeg mee.

Dat dit in Amerika in veel mindere mate het geval is geweest, heeft veel te maken met het veel sterkere eschatologische karakter van het geloof daar. Het gevoel dat het einde der tijden nabij is, was in Europa onder katholieken en protestanten nooit zo overheersend. En als je nu een keer het idee hebt, dat we het hier nog wel een tijdje zelf moeten zien te redden, dan ga je wel eens twijfelen aan een God als grote bestierder.

Zo niet onze eschatologische vrienden. Als het einde der tijden toch nader komt, ach dan is het allemaal niet zo erg en hoef je je arme hersentjes ook niet in te spannen om alle ellende te begrijpen, of in actie te komen tegen bijvoorbeeld klimaatopwarming. Nu mogen de kerken in dit land wel leeglopen, maar in navolging van Amerika is de eschatologische variant van het christelijke geloof in opmars. In Drachten heb je zo'n 'mega'kerk, ideetje van de inmiddels gepensioneerde dominee Orlando Bottenbley, waar elke zondag verkeersopstoppingen de populariteit aangeven  

In Amerika zijn er de ‘reborn-christians’, zoals de oude bekende George Bush. In Nederland haken de vrolijke gelovigen liever aan bij bestaande evangelische genootschappen. Vooral lekker samen nog eens een keer dopen, ze kunnen er geen genoeg van krijgen. En natuurlijk vrolijke kerkdiensten, net als Afro-Amerikanen. Want dat is zo echt.

En daarbij het aangekondigde einde van deze zondige wereld. Dat maakt het aantrekkelijk zeker als dat gepaard gaat met de wetenschap dat de ware gelovigen niets dan goeds te wachten staat. Natuurrampen, milieubedreiging, moslimterreur, behalve die tegen geloofsgenoten natuurlijk, je ligt er niet wakker van. Het einde is toch nabij.

Het doet toch een beetje denken aan die salafisten van de Islamitische Staat. Die begaan hun wandaden ook vanuit zo’n eschatologisch geloof. Als het einde der tijden in jouw tijd te verwachten is, dan kan je een potje breken als aanhanger van het enige echte geloof.

Nu zijn de Nederlandse doopgekkies niet zo gevaarlijk als de aanhangers van het kalifaat, anders zou de AIVD het nog druk krijgen. Toch geeft de aantrekkingskracht te denken. Er zit een gevaarlijk kantje aan mensen die enerzijds deelnemen aan de maatschappij en die maatschappij anderzijds de rug toekeren. Je kunt ze niet helemaal vertrouwen.

Als die trend doorzet moeten we toch de boeken van Dawkins eens gaan herlezen en zijn gedachtegoed in stelling brengen. Misschien is het wel goed eens duidelijk te zijn. We kunnen heel vriendelijk alle rare geloven respecteren, want zo hoort dat hier. Godsdienstvrijheid heet dit. 

Alleen ben ik bang dat de reli-gekkies dit letterlijk nemen. Wel vrijheid voor religie, maar dat betekent nog niet respect voor niet-gelovigen. Die mag je beledigen en schofferen zoveel je wilt en als het even kan proberen te bekeren. Owee, als het andersom gebeurt.

Op zich is het gedachtegoed van deze herboren gelovigen al een belediging voor het gezond verstand. Het zou wel eens goed zijn de dwaalgeesten van de vrolijke kerk tegen te werken en hun volgelingen aan het twijfelen brengen. 

De moslims liggen al voldoende onder vuur. Daar is genuanceerder kritiek nuttiger. Misschien zouden ze ook eens echt gaan nadenken over de ongerijmdheden van hun geloof en het niet zo erg meer vinden als er eens iemand het voor gezien houdt. Dan komen we in de buurt van echte vrijheid van godsdienst.