Je hebt auteurs die
bekend zijn van een boek, van een omvangrijk oeuvre en soms van hun
autobiografische geschriften. Waaronder zou je vertaler en fervent
brievenschrijver August Willemsen moeten rekenen? Natuurlijk, hij opende voor
ons de Braziliaanse literatuur, vertaalde ongeëvenaard de dichter Drummond de
Andrade en niet te vergeten de Portugese trots Pessoa. Maar vooral zijn brieven
zijn onvergetelijk.
Nu is er dan de
brievenwisseling met kunstenaar Marian Plug. Een indringend document van een
tijdsgewricht, maar ook van een onbeantwoorde liefde die in een hechte
vriendschap resulteerde. Willemsen kon brieven schrijven als geen ander en wist
het ook van zichzelf. Van daar wellicht de titel van deze bundel ‘Bewaar deze
brieven als je tekeningen’.
Ik leerde hem kennen van
zijn 'Braziliaanse Brieven'. Die openden voor mij de Portugeestalige literatuur.
Maar er was veel meer dat Willemsen voor mij duidelijk maakte. Hoe zijn
alcoholisme zich ontwikkelde, van middel om zijn stotteren te overkomen tot
onmisbaar onderdeel van zijn persoon.
Zeker in die tijd, het
was halverwege de jaren tachtig, ik was net begonnen als journalist en zoekend
naar een onderwerp waarop ik me kon onderscheiden. Herkenning was er van het
nuttige van alcoholconsumptie om een lichamelijke tekortkoming te donderdrukken.
Alleen waar bij Willemsen dit ontaardde in alcoholisme, was mijn lichamelijk
gestel niet opgewassen tegen de aanslag van alcohol en moest ik mijn toevlucht
nemen tot het medisch circuit.
Wel stortte ik mij op
cursussen Spaans en Portugees. Onvergelijkbaar met de studie Portugees van
Willemsen natuurlijk. Als je er over nadenkt, zou zijn loopbaan nu niet meer mogelijk
zijn. Studeren is nu meer dan ooit een voorbereiding op een
beroep en daar valt het schrijverschap niet onder. Bovendien is ene studie Portugees zonder meer eigenlijk onmogelijk geworden.
Toen Willemsen zijn
meesterstuk afleverde, de vertaling van Guimarães Rosa’s roman “Diepe wildernis,
de wegen’, wist ik een afspraak met hem te maken voor een interview in zijn zo
bewonderde Bijlmer, De Gouden Leeuw om precies te zijn. Het kostte moeite hem
aan de deur te krijgen. Hij verontschuldigde zich voor zijn redelijk
vergevorderde alcoholconsumptie. Ik overtrad de regel geen beschonken mensen te
interviewen en begaf mij in een mooie conversatie.
Er ontstond een sfeer van
vertrouwen en hij vertelde mij veel, ook veel wat niet echt geschikt voor publicatie
was. Desondanks wist hij lijn in het gesprek te brengen. Tot het moment daar
was, dat de alcohol de concentratie te zwaar maakte. ,,Ik ga meuren’’, sprak
hij en mij werd abrupt de deur gewezen. Het uit dit gesprek voortgekomen
artikel, zo vertelde hij later, was hem honderd procent meegevallen.
Nog eenmaal zou ik hem
treffen, vlak voor zijn vertrek naar Australië. In Leeuwarden gaf hij een
lezing en voordien vroeg de organisator mij om met hem Willemsen tot het zover
was Leeuwarden te laten zien en hem enigszins van de drank af te houden. Het
was een aangenaam weerzien. Hij herinnerde zich ons gesprek en het vertrouwen
was gebleven.
De poging hem van de
drank te houden was gedoemd te falen.Vertragende techniek door het drinktempo aan te geven mislukte. Bij mijn enkele consumptie had hij al een fors
aantal whisky’s genuttigd. Ondanks een indrukwekkende hoeveelheid consumpties
was zijn voordracht mooi en samenhangend.
In de jaren die volgden
ben ik hem blijven volgen. Schrok van zijn boek ‘De Val’, genoot van ‘Vrienden,
vreemden, vrouwen’. Hij verdween uit het zicht na zijn vertrek naar Australië.
Ik wist niet eens dat hij terug was en het bericht van zijn dood was toch,
hoewel niet geheel onverwacht, een schok en wierp mij even terug naar die
begintijd.
Ik was afgedwaald van de
liefde voor Brazilië en Portugal. Spanje, dat hij bijkans haatte, was mij toch
veel liever. Maar zijn vertalingen en brievencollecties bleven mij boeien. En
dan is er nu deze mooie collectie met zijn vriendin Marian Plug. Leve de serie
Privé Domein. Het werpt een mens weer even terug in de tijd. En er is de hoop
dat we ooit genoeg krijgen van de kattebelletjes van Twitter en weer brieven
gaan schrijven.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten