Regina Spektor - "Bleeding Heart" [Official Audio]

Maak Leeuwarden toch mooier

Leeuwarders op zoek naar een ommetje buiten de stad hebben vooral aan de zuidwestkant weinig keuze. Hier heeft de industriële melkveehouderij alle ruimte gekregen met als hoogtepunt de voorheen proefboerderij nu dairycampus. Alleen daar waar de Haak zijn gaten heeft geslagen ontstaat iets moois, tijdelijk dat wel.

Waar voorheen de snelweg vanaf Harlingen eindigde in de N383 van Marsum naar Leeuwarden is een grappig stukje nieuwe natuur ontstaan, waar het oude asfalt nog ligt en waar afgegraven grond van de Haak een mooie nieuwe wal in het vlakke landschap heeft doen verrijzen. Echt nagedacht over wat te doen met dit stukje grond is er amper.

Ideeënarmoede bracht de ontwikkelaars op het idee de vrijkomende grond na opruimen van het asfalt een agrarische bestemming te geven. Tja, alsof daar nu echt behoefte aan was. Het is nu voorspelbaar wat er gaat gebeuren. Enkele grote melkveehouders kijken gretig toe en maken zich klaar om de onregelmatige grond snel vlak te maken.

Over een jaar of wat zullen we niet meer kunnen zien waar ooit die weg heeft gelopen. Het is dan onderdeel van het biljartlaken van raaigras, dat de huidige wildernis omringt. Ontoegankelijk voor de Leeuwarders, want de moderne boer houdt niet zo van mensen op zijn land.

Die wetenschap heeft iets terneerslaand. Want ondanks de treurige aanblik van het in onbruik geraakte asfalt, is er een fraai stukje wilde natuur gegroeid. Op mooie dagen zie je dat er al gebruik van wordt gemaakt door burgers. Is er nu niemand die een leuker idee had, dan die grond aan boeren te geven?

De wal langs de weg, die de pracht aan het zicht onttrekt, zo mogen we vernemen zal gebruikt worden om het gat te dempen dat overblijft als het asfalt is opgeruimd. Je hebt toch echt niet zoveel fantasie nodig om op het idee te komen, die brede asfaltstroken wat te versmallen en er een speelruimte van te maken.

Je stoort er niemand. De weinig huizen die er staan, worden door de wal afgeschermd. Veel onderhoud is niet nodig, de natuur kan hier zijn gang gaan. Dat kan heel mooi worden, zoals dit voorjaar al te zien was. Nu is het even een beetje eenkleurig, maar dat zal in de loop van de tijd veranderen, zeker als er wat wilde zaden worden uitgestrooid. Een beetje menselijk ingrijpen kan de kleur wild en fraai maken.

Met een beetje wildere fantasie is aansluiting op de dat andere stuk weg dat in onbruik is geraakt, de N31 tussen Marsum en Deinum en dit te laten verwilderen. Aan de Deinumer kant is er al weinig meer aan te doen, daar komen woningen waar niemand op zat te wachten. Maar aan de Noordkant van het kanaal kan er dan een fraai natuurgebiedje ontstaan. Dat kan zonder veel problemen aansluiting vinden met de oude N383. Doorsneden door een vaarroute kunnen ook watersporters er in het nu nogal saaie stuk Kleiroute zich vermaken.

Het zal ongetwijfeld op weerstand stuiten. Boeren voelen zich bij voorbaat bedreigd door de wildernis en bedrogen vanwege het vooruitzicht op weer een stukje plat raaigras. Maar ach, het was gemeenschapsgrond. Laat die gemeenschap er nu ook van  genieten en geeft het niet in private handen. Kom op Leeuwarden, laat de economie niet altijd zegevieren. Het kan zo’n mooie rand van de stad worden.

Regina Spektor-Chemo Limo with lyrics

De foute kant van Turkije

Moeten we ons nu zorgen maken over Turkije? De mensen dansen er op straat en vieren de mislukte staatsgreep. We kunnen Erdogan een miserabele dictator vinden, maar als de Turken hem omarmen, waarom zouden we ons dan druk maken?

Ogenschijnlijk is het inderdaad vrij simpel. Staatsgrepen door militairen leiden zelden tot nooit tot iets goeds. Daarom past inderdaad slechts opluchting, dat dit in Turkije mislukt is. Maar te veel klopt er niet. Een enge Erdogan die gewoon in Marmaris zit. Een uiterst knullige coup volgens het draaiboek van de jaren zestig.

Al snel raasden de complottheorieën langs de sociale media. Ha, wat staatsgreep, het is door Erdogan zelf in scene gezet. Mensen die de tanks zagen rijden en  de brand bij het parlementsgebouw, kregen nare herinneringen aan Duitsland van de jaren dertig van de vorige eeuw, waar de brand in de Reichstag aangegrepen werd voor de greep naar de macht door Hitler.

Nog immer weten we niet of er toen sprake was van een plan van de bruinhemden, of dat er handig gebruik is gemaakt van de gelegenheid. Eenzelfde scenario lijkt zich nu te ontvouwen in het geval van Turkije. Toen de eerste beelden van de staatsgreep tot ons kwamen, werden we bevangen door een ambivalent gevoel.

Enerzijds blijdschap over de mogelijke val voor de zo foute man Erdogan, anderzijds het gevoel dat een coup door het leger zelden tot iets goeds leidt. Zeker toen de situatie kantelde en een meute Erdogan-aanhangers jonge soldaten lynchten op de brug over de Bosporus, was er toch even een licht gevoel van teleurstelling.

Was de hele coup toch in scene gezet door de grote leider? Het zou getuigen van een wel heel erg cynisme om dat dan gepaard te laten gaan van zoveel slachtoffers, ook vele volstrekt onschuldigen. Voorspelbaar was wel dat Erdogan zich deze kans niet zou laten ontgaan en er is weinig geheimzinnigs aan deze nare man.

De voorspelling kwam uit. De lijstjes voor de zuivering lagen al klaar. De gerechtelijk macht, die niet aan de zijde van zijn AK-partij staat, is onmiddellijk aan de kant gezet. Voor zover er nog militairen zijn waarvan de loyaliteit aan de AK-partij nog in twijfel getrokken mocht worden, dan zitten die nu vast.

Natuurlijk, bij een staatsgreep hoort een aanstichter. Dat weet ook Erdogan en zijn vingertje wijst onmiddellijk richting Gülen, zijn aartsvijand. Een geestelijke die ook in Turkije grote aanhang heeft. Het lijkt een onwaarschijnlijk scenario. Door hem aan te wijzen kan Erdogan voor eens en altijd afrekenen met zijn achterban.

Dat Gülen in de Verenigde Staten zit is wellicht wel zo gemakkelijk. Een verzoek tot uitlevering zal waarschijnlijk falen. De VS lijken wel klaar met de miserabele dictator, zeker nu zijn ministers de VS hebben beschuldigd hebben van medeplichtigheid aan de coup. Hij kan zich beter met de bestrijding van de Islamitische Staat bezig houden, meent men daar.

De Europese Unie moet nog uit de wurggreep van het vluchtelingenakkoord met de Turken komen. De EU is nu teleurstellend onduidelijk. Blij met het mislukken van de staatsgreep, bezorgd over de democratie. Maar ondubbelzinnig veroordelen van de huidige daden van de Turkse tiran, dat durft men nog niet.

En de Turken in Europa lijken nu nog achter Erdogan te staan, maar de scheuren tekenen zich al af. Nog een jaartje of wat en het zal hen wel duidelijk worden een adder aan de borst te hebben gekoesterd. In Turkije zelf zal een donkere wolk van dictatuur neerdalen. Een dictatuur die ook nog wordt gesteund door miljoenen onnozele sukkels.

Zoals een oud-collega, enige jaren correspondent in Turkije, het uitdrukte: Het komt niet goed met Turkije als ze niet leren normaal met godsdienst om te gaan en het nationalisme niet weten te onderdrukken. Uit nationalisme is nog nooit wat goeds voortgekomen. En met een slecht opgeleide en geïndoctrineerde bevolking kan het een giftige mix worden. En daardoor moet Europa zich misschien nog wel ernstig zorgen maken.

De multiculturele ouderdom

Toen er voor het eerst seniorentehuizen kwamen voor specifieke etnische groepen waren daar toch wel enige bedenkingen tegen. Moet je in een al gesegregeerde samenleving dat ook nog bejaarden aandoen? De praktijk kan anders, zo blijkt in het grote zorgcentrum Raffy in Breda.

Toen mijn schoonmoeder al boven de negentig een plekje kreeg in Raffy, viel ons onmiddellijk de bijzondere sfeer op. Raffy is van oorsprong een tehuis voor bejaarden met een Indonesische en Molukse achtergrond. Langzamerhand is dat uitgangspunt verlicht tot een ieder die iets heeft met Indonesië en zelfs dat is geen wetmatigheid.

De sfeer en inrichting mogen dan nog wel enigszins Indonesisch zijn, zo is het eten er voortreffelijk, de bevolking begint behoorlijk veelkleurig te worden. Het uitgangspunt is nu toch vooral het accepteren van elkaars cultuur. En zo gaan oorspronkelijke Nederlanders, Indonesiërs, Molukkers en Antillianen fleurig met elkaar om.

Het verzorgend personeel is van alle oorsprongen en lijkt de uitstraling van het multiculturele  samenleven van de ouderen te hebben overgenomen. Natuurlijk, ook Raffy kampt met bezuinigingen en er gaat wel eens iets mis. Maar de levendigheid vergoedt veel, zeker ook de manier waarop het zorgcentrum in de buurt is geïntegreerd.

Mijn dementerende moeder is opgenomen in een splinternieuw verzorgingshuis in Franeker. Het verschil met Raffy is groot. Niets ten nadele van het personeel, dat doorgaans alles doet om het de bewoners aangenaam te maken. Maar de eenzijdige samenstelling van de bewoners en het personeel maakt het allemaal zo anders.

Het ontbreekt aan een zeg maar ‘Raffy’ sfeer. De stad is niet betrokken bij het tehuis zoals vroeger die stad wel betrokken was bij de psychiatrische inrichting die ze rijk was. Het is er soms dodelijk saai, teneerslaand, daar waar de demente en andere bejaarden die niet meer voor zichzelf kunnen zorgen de dag tussen activiteiten en eten door sluimerend doorbrengen.

Er is amper levendigheid en als er al iemand binnenkomt die anders is en dat te luidruchtig duidelijk maakt, wordt dat niet op prijs gesteld. Als een geverfde vogel wordt ze uit de bewonersgemeenschap gestoten. Een gemeenschap, die eigenlijk helemaal niet de gemeenschappelijkheid van een Raffy kent. Hooguit die van Friezen onder elkaar, hetgeen allerminst garantie voor inclusieve fleur in het leven is.Het personeel treft hierin geen blaam, hoewel wat meer oog voor dit soort dingen geen kwaad kan.  

Nee, technische gezien valt er helemaal niets aan te merken op het tehuis en ongetwijfeld evenmin op andere instellingen in Friesland. Wat ze missen is de menging van culturen en religies van Raffy en daarmee de warmte van die culturen waar aandacht voor ouderen vaak meer ingebakken is. En wellicht de Brabantse gemoedelijkheid en het gemak waarmee omwonenden gebruik maken van de voorzieningen van Raffy. Menig alleenstaande weet het restaurant te vinden. En een evenement als Pasar Raffy trekt jong en oud naar het tehuis.

Misschien is dat het wel, die gemoedelijkheid, die het mengen van leeftijden, culturen met zich meebrengt, die bejaarden niet weg doet zakken in treurige vergetelheid. Ik weet het, de huidige politiek van bezuinigen maakt het ook Raffy moeilijk door te gaan. Maar als we ons een beetje beschaafd opstellen tegenover ouderen, dan moeten we misschien wel de oplossing zoeken in Raffy.

En wie weet heeft die menging ook op het bezoek invloed en worden we weer een beetje vriendelijk tegen elkaar. Kleinschaligheid heeft er niets mee te maken. Raffy is nog een ouderwetse knoert van een tehuis.

Uiteindelijk wacht een ieder van ons die echt oud wordt hetzelfde lot en dat kun je het maar beter een beetje aangenaam maken. Dan is het niet zo’n naargeestige, eenzame aangelegenheid in de wachtkamer van de dood, die het nu nog vaak is. Ongetwijfeld zal het meer geld kosten en past het niet zo in de gedachtegang van de neoliberale kaste met zijn participatiesamenleving, maar het is het proberen waard. Het aantal vrijwilligers is trouwens wel groot. En de wachtlijst voor Raffy is lang, heel lang.