Het klikgif rukt op

In een beetje dictatuur weet de tiran het volk eronder te houden door een angstcultuur van verklikken en wrede, vooral willekeurige straffen. Zodra een Kafkaëske sfeer in een land is ontstaan, zijn het nog slechts de dapperen die hun mond durven open te doen.

Een beetje vrije samenleving kotst de verklikkers uit en klaagt de willekeur aan. Tot voor kort leek Nederland zo’n relatief vrije samenleving. Kortelings blijkt het toch ook weer niet zo vrij te zijn. Pogingen van de PVV om media en linkse partijen of andere tegenstanders klikkend verdacht te maken, sloegen louter aan bij de eigen aanhang. Geen Stijl-scribenten zagen er ook geen been in om critici via klikken bij hun werkgever te bestrijden

Het gif van de klikslang kwam het sterkst binnen via de ‘lange arm van Ankara’. In de semi-dictatoriale samenleving in Turkije sinds de radicalisering van Erdogan is klikken heel normaal en een probaat middel om potentiële tegenstanders uit de weg te ruimen.  Dus waarom dit middel niet ingezet in andere landen, wanneer daar voor de dictator onwelgevallige geluiden klinken.

Je roept de voormalige landgenoten – lekker nog aan je gekluisterd met dubbele nationaliteit en nog niet los van de oude invloeden – op, om degenen die de hoogste leider belasteren aan te geven bij de Turkse autoriteiten. Dat klikken werkt uitstekend. Dit wisten we al na de Deense cartoonrel, waar geen Deense moslim naar kraaide, tot verontwaardigde klikkers de  boodschap overbrachten naar geloofsgenoten in het Midden-Oosten.

Ook in Nederland werkt de klikkultuur nu. De niet onomstreden columniste Ebru Umar was het eerste slachtoffer van klikkende Nederlanders van Turkse afkomst, die een appeltje met haar te schillen hadden. De klikkers richten daarna pijlen op Hans Teeuwen en andere cabaretiers, die de hoogste leider belachelijk probeerden te maken.

Deze week was er het gevalletje van parlementariër Keklik Yücel, wier Facebook-pagina met kritiek op haar voormalige klikkende landgenoten plots van het net verdween. Facebook ontkende dat het iets met politieke stellingname te maken had, maar zette de pagina van Yücek toch snel weer terug. Ooit zag bijvoorbeeld fotografe Irene Schaap haar Facebookpagina verdwijnen om niet weer terug te keren, kennelijk na geklik over een enkele - artistieke - blootfoto. 

Het vraagt weinig verbeeldingskracht hoe zulks werkt. Facebook werkt op basis van klachten. Als je onder de vriendenkring louter ruimdenkende mensen hebt, kun je van alles op je Facebook-pagina zetten. Het gaat mis als er klikkers tussen zitten. Dus zullen er bij Yücek ongetwijfeld een massa klikklachten binnen gekomen zijn en dan zet Facebook de pagina op zwart.

Niet alleen in de Turkse wereld werkt het zo, zo ontdekte econome Karima Kourtet. Vergeet even dat ze van Marokkaanse afkomst is, want hier lijkt het niets mee te maken te hebben. Vlak voor haar promotie kwamen anonieme klachten dat haar proefschrift plagiaat bevatte. Haar werkgever durfde haar niet bescherming te nemen en bracht zelfs haar naam naar buiten. Kourtet werd belasterd en ik weet niet wat tot in het buitenland toe. Pas nu na een gerechtelijke uitspraak lijkt er een einde te komen aan de laster en blijkt haar proefschrift dus geen plagiaat te bevatten.

Wel lijkt er sprake van een afrekening met haar promotor, waarin Kourtet werd geslachtofferd. En zo kruipt de klikkultuur meer en meer de vrije samenleving in. Eerdere pogingen van de politie via een anonieme kliklijn de Nederlanders te verleiden elkaars misstappen aan te geven, mislukten nog. Nu lijkt de tijd rijp en glijdt het land gestaag af naar een onvrije samenleving waar je met klikken de potentiële tegenstanders onderuit kunt halen.  Pak die eikel van een buurman met een uitkering maar aan en klik eens fijn bij de UWV. Of het klopt , doet er niet toe. Het kwaad is aangericht.

Vooralsnog hebben we nog een overheid die redelijk voorspelbaar is en ons beschermt tegen uitwassen van de klikcultuur. Maar met een PVV als grootste partij in de peilingen mag je toch wel een beetje bang zijn. Want daar zijn ze ook niet vies van publieke veroordelingen zonder dat een rechter hieraan te pas komt. En andere partijen hebben eerder standpunten van de bruine vrienden overgenomen.

Klikken vergiftigt de atmosfeer in een land. Niet voor niets werden vroeger op scholen klikken bestreden en de verklikkers bestraft. Het is een teken van  hoogste beschaving juist hen aan te pakken. Klikken is giftig, stiekem, anoniem, het is afrekenen uit jaloezie en het middel van foute lieden om af te rekenen met sterkere tegenstanders. Het is het wapen van lafaards en van dictatoriale regimes en het is een bijzonder effectief wapen wanneer er niet tegen wordt opgetreden. Misschien een onderwerp voor de komende verkiezingen?