Opnieuw beginnen

Nog niet zo lang geleden werd de vluchtelingenkwestie de lakmoesproef genoemd van de Europese Unie. Als de EU er niet in zou slagen dit probleem op te lossen op een groothartige wijze, zou ze haar bestaansrecht verliezen. Met het dieptepunt dat nu bereikt is door een bedenkelijk akkoord met Turkije is de implosie van de Unie binnen handbereik.

Niet alleen door het schaamtevolle onvermogen het zonder hulp te redden. De vluchtelingenstroom heeft de nadelen van de te snelle uitbreiding van de EU na de val van de Muur genadeloos aan het licht gebracht. De voormalige Oostbloklanden waren nog lang niet klaar voor het lidmaatschap van de EU, economisch noch sociaal, noch cultureel. Dat bleek nu.

De volgende blamage zou toelating van Turkije zijn. Ja, decennia geleden, toen het land nog seculier was en op stoom om een waardig lid van de EU te worden met meer recht dan de Oostbloklanden, dat was het moment geweest. Dan had de EU recht van spreken gehad en de dictatoriale neigingen van Erdogan aan de kaak kunnen stellen.

Sociaal-cultureel gezien heeft de EU nooit een vuist kunnen maken. Het is altijd een economische gemeenschap gebleven met de wortels in kolen en staal. Een gemeenschap waar na de val van de Muur het Angelsaksische kapitalisme als winnaar werd aangewezen en twijfels op een muur van zwijgen botsten. Waar geen gehoor voor de verliezers was.

Nu zelfs in de Verenigde Staten het kapitalisme wankelt onder de aanvallen van Trump en Bernie Sanders zou de EU toch op zijn minst kunnen overwegen terug te keren naar het ietsje socialer Rijnlandse model. Een model dat de marxistische revolutie buiten de deur moest houden. Waar het overigens succesvol in slaagde.

Nu de EU in de economische en financiële crisis van 2008 zo ongelooflijk ideologisch verblind heeft gefaald, de vluchtelingen niet heeft kunnen opvangen, is de volgende fase de afbraak. Het Europese electoraat gelooft niet meer in de EU. De gevestigde partijen proberen nog een schijn van geloof overeind te houden, maar volmondig steun betonen aan de EU is er allang niet meer bij.

Onderwijl groeien de anti-Europese partijen als kool. Hoe fout sommige ook zijn, ze voelen wel allemaal aan wat er fout is gegaan onder het neoliberale bewind van de EU. En de kiezers die de gevolgen van dit beleid aan den lijve hebben gevoeld lopen en masse over naar de nieuwe partijen. Dat ze in veel gevallen van de regen in de drup komen is iets waar ze hopelijk niet te laat achter komen.

En dit alles met dank aan de technocratie waar de kern van de EU in geloofde. Misschien moeten we de hoop op verbetering maar even opgeven en de implosie van de EU welkom heten. De beloofde rampspoed waarmee we bang worden gemaakt, valt vast mee vergeleken bij de huidige ellende. Daarna kunnen we opnieuw beginnen en Europa weer opbouwen.

Misschien dat de zuidelijke landen dan het voortouw kunnen nemen. De noordwestelijke hebben het te veel laten afweten. Als er begonnen wordt met een gemeenschappelijke sociaal-culturele basis – en die ligt uiteindelijk in het zuiden - , alleen dan heeft Europa kans van slagen. Dat economische komt dan vanzelf, beter en menselijker.

Het vereist een andere vorm van politiek denken, waarin links het al te materialistische moet afschudden en weer progressief moet worden. Rechts, tja historisch gezien de feitelijke verliezers al zien ze dat nu nog niet.  Misschien is een herziening van de beginselen met de blik op het oude liberalisme, inclusief het sociaal-culturele deel een idee.