Sluimerend ongenoegen

Wat is er toch mis in dit land? Redelijk welvarend, mensen op zich redelijk tevreden, hooguit een sluimerend ongenoegen en latente ongerustheid. En toch als men naar de stembus moet, doen we er alles aan om dit kwetsbare geluk op het spel te zetten. Niet stemmen, protest stemmen, een partij de grootste maken die opzichtig fout is en niet durven te stemmen op partijen die een verschil kunnen maken.

Zelfs op de spreekwoordelijke verjaarspartijtje is de stemming veranderd. Geen snackbarpraatjes over sjoemelende werklozen, foute nieuwkomers, maar vooral klachten over banken, graaiverdieners, slecht kabinet en vrees voor de toekomst. Maar zodra deze gevoelens omgezet kunnen worden in daadwerkelijke verandering vervallen we in oude kramp.

En zo hebben we vorige week ervoor gezorgd, dat er in ieder geval niets ten goede verandert. In Friesland is het CDA weer vanouds de grootste en de behoudzucht heeft de meerderheid gekregen. Daar helpt die ene zetel voor de Partij voor de Dieren echt niets aan. Wie nog mocht geloven dat het wel meevalt, moet de verhalen eens lezen van melkveehouders die hun kans schoon zien en eindelijk de melkkraan volop open zetten.

De melkwitte natte droom van deze mensen kan eindelijk realiteit worden. Van de nieuwe slechts door een helft van de bevolking gekozen nieuwe politieke constellatie hebben ze niets te duchten. Het melkquotum weg en trekken maar aan de spenen. De laatste restjes reliëf in het landschap worden recht getrokken en nog meer grote stallen ontsieren het publieke domein.

De regionale media laten hun laatste kritische houding varen en komen met juichende verhalen over het nieuwe elan in de melkveehouderij. Voor even overheersen de groeiverhalen de klachten over windmolens. De lichte ergernis over al die fraaie verhalen, hoor je alleen van een enkele bezorgde burger, die zorgvuldig wordt doodgezwegen.

De enige vraag die rest, is hoe lang dit nog goed kan gaan. Want dat de wal het schip zal keren is een zekerheid die onherroepelijk zal doordringen. Het kan even duren, maar de verhalen over mestoverschotten, het verdwijnen van het laatste restje biodiversiteit, het vertrek van de laatste grutto, zullen komen. Stilletjes aanzwellend, samen met de vraag wat mensen heeft bezield om alle waarschuwingen van de afgelopen jaren in de wind slaand nog eenmaal de groeispurt erin te zetten.

Bankiers en de top van het grote bedrijfsleven zetten de geldkraan weer wijd open en vullen hun zakken weer. Schaamteloos wordt het goed gepraat. Waarschuwingen dat de technologie zich ontwikkelt in steeds meer overbodige werkenden, worden in de wind geslagen en de politiek blijft geloven in de onbereikbare volledige werkgelegenheid. Onderwijs leidt op voor niet bestaande banen en steeds minder voor een zinvol leven. Tot het straks allemaal ineen klapt.

  

En wat er dan zal gebeuren is hopelijk niet een opstand van verongelijkte burgers, die hebben zitten te slapen. Het sluimerend ongenoegen heeft niet zoveel nodig om de verkeerde kant uit te slaan. De Amerikaanse schrijver Kurt Vonnegut heeft het in zijn onvolprezen ‘Player Piano’ geschetst. Het verhaal van onze toekomst. Ten onrechte in de vergetelheid geraakt.

Waar een kleine groep bevoorrechten in een technologisch hoog ontwikkelde afgeschermde werk- en leefplek het geld verdienen. De grote niet zo bevoorrechte massa krijgt geld toegestopt, voldoende om zich te bedruipen en zich een beetje te vermaken met gesleutel aan oude auto’s en ander vermaak. Een basisinkomen dus. Als de ontevredenheid toeneemt, ontstaat er een opstand die uiteindelijk leidt tot een vernielzuchtige aanval op de rijke bovenlaag. En het leidt tot niets.

Het is een boek voor de hedendaagse politici, journalisten en voor kiezers. Hoe oud het ook mag zijn, het heeft nog nimmer  aan actualiteit verloren. Op sombere momenten, zoals na zo’n verkiezing, gaan de gedachten er onherroepelijk naar terug. Herlezen hoeft niet. Hiervoor was het te indringend en logisch. Het menselijk tekort beschreven voor toekomstige generaties.