Twee boeken die over bomen gaan. Ze hebben niet zoveel gemeen, behalve de dikte. Beide tellen meer dan vijfhonderd pagina´s. Annie Proulx schreef een alarmerende geschiedenis van de bomenkap in de Verenigde Staten. Richard Powers een indringend even alarmerend verhaal over de bomen als levend organisme.
Amerikaanse schrijvers schrikken niet zo snel terug voor een pagina meer of minder. Dat mag duidelijk zijn. Soms is dat overdone. Die gedachte bekruipt je zeker bij Annie Proulx´Schorshuiden. Na de laatste pagina´s denk je onwillekeurig: het had wel wat korter gekund. En vermoeid leg je het boek terzijde,peinzend over het aantal bomen dat nodig is voor zo´n boek.
Richard Powers is vooral bekend van zijn uitgebreide research voor zijn boeken over diverse thema´s. In The Overstory blijkt die research nog eens te meer. Het verveelt niet, Powers verzandt niet in details.
Waar Proulx haar geschiedenis ophangt aan die van twee Franse immigranten in de negentiende eeuw, doet Powers dat wat gecompliceerder aan de hand van een veel groter aantal personen. Dat maakt The Overstory veel complexer dan louter een geschiedenis.
De eerste hoofdstukken van The Overstory lijken losstaande verhalen. Pas na meer dan honderd pagina´s komen langzaam de personen uit die verhalen samen. Dan weten we inmiddels al veel meer over bomen, dan we ooit hebben geweten. Over hun bestaan als levende wezens, hun gevoelens, hun communicatie, hun chemische reacties en hun verdediging.
The Overstory is een indringend boek. Ja, soms stuit je op gedachten die meer passen bij de doorgaans nogal irritante floeperij van bomenknuffelaars. Maar bij Powers is er geen sprake van die irritatie. Het past in zijn verhaal. Een verhaal over radicaliserende milieuactivisten en inkeer.
Bovenal is The Overstory een indringende boodschap aan een wereld die bomen alleen ziet als te kappen objecten en niet als de levende organismen die al veel langer bestaan dan de mensheid en ook na de mensheid nog veel langer zullen bestaan. Mits we er wat verstandiger mee omgaan.
En daar ontmoeten Poulx en Powers elkaar. Beiden lijken de wereld iets te willen vertellen, te willen waarschuwen. Proulx door middel van het afschrikwekkende verhaal van de vernietiging van de rijke wouden van het Amerika dat Columbus aantrof.
Powers door het literair sterkere The Overstory, waarin bomen een hoofdrol spelen. Is het toeval dat beide romans zijn verschenen onder de regering van Donald Trump, die zijn best doet het beetje bescherming dat de natuur nog geniet te niet te doen? Het ligt niet voor de hand, gezien het voorwerk waar beide boeken blijk van geven, maar het komt wel goed uit.
Eigenlijk zou je De Schorshuiden moeten lezen voor je begint aan The Overstory. Proulx geeft het kader weer waar binnen je Powers beter kunt begrijpen.Tijdens het lezen van de laatste gaan je gedachten soms terug naar dat toch ook rijke boek van Proulx en dat is een verdienste van haar.
Toegegeven het is flinke zit meer dan duizend pagina´s te verwerken. Maar het zijn boeken die je rijker achter laten. Je gedachten weg laten dwalen bij het staren naar de boom in de tuin dan wel in de straat. En dat is misschien wel de kern van echte literatuur. Tevens zegthet iets over het belang van literatuur en waarom bijvoorbeeld politici deze boeken zouden moeten lezen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten