In de Correspondent stelt
Marc Chavannes de vraag aan de orde welk Europa we eigenlijk willen. Niet dus
de na-referendum discussie over meer of minder Europa, maar een serieuze
discussie wat we aan moeten met het huidige gedrocht.
Het mag duidelijk zijn, dat
het huidige Europa weinig fervente aanhangers neer heeft. Zelfs politieke
partijen, zoals het eurofiele D66 overtuigen niet in de verdediging van het
project Europese Unie. In het verleden, meen ik mij vaag te herinneren is er ooit wel eens iets gezegd over een ander dan neoliberaal Europa.
Het waren immer kleine
rimpelingen in de vijver, of een steentje in een snelstromende rivier. De
leiders van de Europese Unie hebben het project nooit anders gezien als een
economisch vehikel. Voortgekomen uit de Europese Gemeenschap van Kolen en Staal
– kan het nog minder idealistisch – is de blik altijd gericht geweest op
Trans-Atlantische verbindingen.
Was er vanuit de
beginjaren nog wel te sturen geweest met het cluster oude Europese lidstaten
met min of meer gelijke politieke instellingen, nu lijkt dat bijkans
onmogelijk. Terecht constateert Chavannes dat Groot Brittannië na Margareth
Thatcher nooit belangstelling heeft gehad voor sociaal-economische model van
het vasteland.
Na de toetreding van het
Verenigd Koninkrijk tot de EU vervloog de hoop al snel dat het Europese
Rijnlandse model de scherpe kantjes van het Britse neoliberalisme zou
afslijpen. In tegendeel, de rest van Europa nam het – zeker na de val van de
Muur – volhartig over. Toen ook nog de rechts georiënteerde voormalige
Oostbloklanden met hun wildwest kapitalisme toetraden was het bijkans
onmogelijk geworden het Europese project nog sociaal bij te sturen.
De Europese burgers
hebben dit inmiddels begrepen en keren in toenemende mate Europa de rug toe.
Natuurlijk de politieke vertegenwoordiging hiervan komt met vaak ondeugdelijke
argumenten, maar het gevoel dat ze vertegenwoordiging komt ook buiten hun
aanhang voor. Dat er nog geen algemene revolte tegen Europa is gekomen, komt
grotendeels doordat een meerderheid van de bevolking eigenlijk wel geporteerd
is voor Europa, alleen niet voor het huidige.
We genieten van de open
grenzen, van de paspoorten die overal toegang geven, de welvaart, de redelijke
democratie – tenminste in de oude lidstaten. En eerlijk is eerlijk, we zouden
best onderdeel willen zijn van een mooi continent waarin we onze aloude waarden
zouden herkennen. Wellicht dat we dan helemaal niet zo’n probleem zouden hebben
met het opgeven van een zekere autonomie.
Maar het huidige
corporatistische, technocratische Europa waar toch vooral naar de belangen van
de – belastingontwijkende – bedrijven wordt geluisterd en amper naar de
hierdoor bedreigde burger, daar hebben we het mee gehad. En dat laten we dan
blijken in een lullig referendum, georganiseerd door foute lieden. De onwil van
de huidige leiding van het land – defacto de VVD – om iets te veranderen aan
het neoliberale beginsel van de EU, om iets te doen met de uitslag van het
referendum is helder.
Gezien de electorale
verhoudingen in grote delen van Europa vervliegt de hoop dat de door Chavannes
gewenste verandering er zal komen. We gaan het dus niet hebben over het soort
Europa dat we willen, een Europa dat ook gewone mensen beschermt tegen de macht
van de grote bedrijven, dat hun sociale vangnet overeind houdt, dat van de
arbeidsvoorwaarden afblijft, de zuidelijke landen niet als paria’s behandelt en
een begin maakt met het sluiten van belastingparadijzen.
En onderwijl brokkelt de
basis onder het project EU verder af. De neoliberale leiders van Europa spelen
met vuur als ze critici van het huidige Europa wegzetten als louter populisten.
Eigenlijk gelooft niemand meer in dit Europa. En daarmee is het project mislukt.
Wellicht is het beter te
stoppen met het huidige Europa en opnieuw te beginnen. Er zullen echt geen
oorlogen uitbreken. Dan kunnen we proberen een mooier en beter Europa te maken.
En landen die dat niet willen, mogen zonder boete afhaken. Graag zelfs. Later
mogen ze alleen aansluiten als ze echt voldoen aan de voorwaarden van dat
mooiere Europa. Maar goed, dat is een Utopia. Nu strompelen we door in een
project waar iedereen armer van wordt, met uitzondering van een klein groepje
profiteurs. Tot het breekt en dan zijn we veel verder van huis.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten