Verspeeld vertrouwen

Met het onveiliger en onzekerder worden van de wereld verstomden de stemmen, die defensie wel een kopje kleiner wilden maken. Maar niets is voor altijd en dat lijkt de luchtmacht in Leeuwarden even vergeten met een zeven maanden durende wapeninstructeurs training.

De Leeuwarder vliegbasis is een fraai voorbeeld van de veranderende wereld. Jaren geleden kon je nog goede sier maken met tirades tegen de geluidsoverlast. Daar hoorde je de laatste jaren weinig meer van. Defensie maakte er ook handig gebruik van bij de introductie van de eerste JSF’s op Nederlandse bodem.

De omwonenden van de basis werden uitgenodigd deel te nemen aan enquêtes over de geluidsproductie en de inwoners van Marsum mochten nog eens op bezoek bij de basis. De verhouding verbeterde aanzienlijk door de openheid en de bereidheid tot overleg.

Dat de piloten na de simpele klussen van bommen afwerpen in de woestijn enige extra oefening nodig hadden, werd zonder morren aanvaard. Het viel allemaal reuze mee. Een tikkie meer lawaai, maar ach zie het bovenstaande. En er was heel goed mee te leven. Op geregelde tijden de F-16’s omhoog en weer rustig naar beneden.

Toen was er een terloopse mededeling dat dit jaar de training van wapeninstructeurs een beetje anders zou worden. Luchtigjes vermeldde de basis dat de training dit jaar uitgebreider en langer zou duren, liefs zeven maanden. Onopvallend was de mededeling dat er drie maal zoveel vliegbewegingen zouden zijn.

Eerst was er de jaarlijkse oefening Frisian Flag, die al wat luidruchtiger uitviel dan andere jaren. Daarna is het eigenlijk niet minder geworden met het lawaai. Want zo’n training met zestien extra F-16’s en drie maal zoveel vliegbewegingen betekent een hele dag opstijgende vliegtuigen met bijbehorende herrie.

Ter verlichting van de overlast vermeldde de basis dat de nachtvluchten verplaatst worden naar Noorwegen. Maar eh, die nachtvluchten waren helemaal niet zo erg en bovendien was er dan overdag juist weinig vliegverkeer. Nu kunnen we erop rekenen dat de herrie overdag hels blijft.

Iedereen heeft een beetje zitten slapen bij de aankondiging van de vliegbasis. Ook de Friese bestuurders, zoals de burgemeesters van Leeuwarden en omliggende gemeenten. Ze zitten niet voor niks in de commissie geluidhinder (COVM). Het zou vast wel meevallen, zoals elk jaar. En er was vast ook iets van trots dat onze basis het centrum van Europa zou zijn met al die deelnemende landen. Leer me ze kennen, die burgemeesters.

Langzaam slaat de stemming nu om. De herrie, zelfs boven de stad, begint op te vallen. De klachten nemen toe, ook van mensen die doorgaans niet klagen. Het is nog niet officieel, want klagen bij de basis heeft niet zoveel zin. Maar het suddert wel.

Wie de aankondigingen er nog even bij pakt, verwondert zich over de deelnemers. Waarom in vredesnaam in Nederland zo’n training? Veel deelnemers komen uit landen waar voldoende ruimte is om vrijwel ongestoord te vliegen zoveel men maar wil. Niet zoals in het dichtbevolkte Nederland.

Nog zo’n vijf maanden te gaan en dat kan de basis nog wel eens opbreken. De herrie kruipt de mensen onder de huid en dat werkt langzaam maar fnuikend. Lawaai is een langzame killer. Je merkt het om je heen. De positieve stemming over de basis slaat om. Ook groeit de boosheid op de bestuurderen. Zo is de mooi opgebouwde goodwill snel weer weg.

Eenheidsworst stimuleert domrechts

Complottheorieën zijn van alle tijden maar dezer dagen zijn ze hardnekkiger dan ooit. Zo is elke gebeurtenis die iets wegheeft van een aanslag onmiddellijk aan moslims toegeschreven. Het zijn vooral de gekrechtse twitteraars die zich hier schuldig aanmaken. Maar waarom hechten mensen er geloof aan?

Leon de Winter, Wierd Duk, ach het zijn de usual suspects, die te keer gaan op twitter als er weer eens een mogelijke islamitische euveldaad te bespreken valt. En oh oh wat een treurnis wanneer het niet een moslim betreft, maar gewoon een verwarde blanke of zo. Dan wordt er gezocht, gespied, gelogen en verbogen om toch maar bij de islam uit te komen.

Zo ook bij de aanrijding bij het Centraal Station van Amsterdam. De gewone pers was veel te goedgelovig, aldus de domrechtse twitteraars. Zij zijn de echte kritische journalisten. Zij graven dieper. Bevooroordeeld? Welnee, de politie is bezig moslims te beschermen en weg te kijken.

Een krant als de NRC heeft zich erover gebogen, hoe dit mogelijk is. In de echte wereld is allang duidelijk dat het hier een vreemd maar alleszins verklaarbaar ongeval betreft. En toch ettert het op twitter maar door met opiniemakers met tienduizenden volgers. De krant komt er niet echt uit, door de niet erg heldere verklaringen van de betrokkenen.

Doorgaans heb ik het grootste plezier om de onzin van domrechts. Als het maar duidelijk is dat het onzin is. Meestal is dat ook het geval zoals met gemekker over warenhuizen die onze christelijke feestdagen zouden bedreigen. Maar het altijd en eeuwig de islam erbij te slepen kan kwalijke gevolgen hebben. Leon de Winter – trots op zijn Joodse roots – zou beter moeten weten.

Terug naar de vraag naar het waarom. Helemaal ongelijk hebben de complotdenkers niet als ze de gewone media beschuldigen van een weinig kritische houding. Ook niet-complotdenkers als Ewald Engelen wijzen vaak terecht op de gelijkschakeling van de media, zeker als het om economische en politieke onderwerpen gaat.

Weinig media plaatsen vraagtekens bij de wijze waarop Griekenland wordt aangepakt door de EU. Dijsselbloem aanvallen is not done. Het neoliberale gedachtegoed overheerst nog altijd. Geen serieuze journalist bij de grotere kranten durft te twijfelen aan de noodzaak en mogelijkheid van economische groei dan wel bezuinigingen. Evenmin is er ook maar geringste terughoudendheid bij berichtgeving van het CPB.

En als eenmaal de toon is gezet is er helemaal geen afwijkend geluid meer mogelijk. Parlementaire journalisten hebben er ook last van. Jesse Klaver is schuldig aan het weer mislukken van de formatie. Dat was de overheersende mening. Daar durfde geen krant of tv-programma van af te wijken. Pas na een paar dagen kwamen de mensen aan het woord, die daar toch een beetje anders over denken.

Het gekke is dat er bij de meeste media geen enkele vorm van censuur heerst. In mijn loopbaan als journalist, kon ik alles schrijven wat wilde. Ook als dit dwars tegen de bestaande opvattingen inging. Ja, het maakte me niet altijd populair. Maar er is me geen strobreed in de weg gelegd. Daar ligt het niet aan. Het is een vorm van zelfcensuur opgelegd uit angst niet serieus genomen te worden door vakbroeders.

Hoe gevaarlijk de daardoor veroorzaakte gelijkschakeling is, mag blijken uit het langzaam oprukken van domrechtse opiniemakers op de sociale media en toenemende afkeer van de gewone pers. Ewald Engelen zien we langzaan radicaliseren doordat hij niet serieus wordt genomen door de economiejournalisten.

Het wordt tijd voor de al te angstige media weer podia te worden voor alle mits goed onderbouwde meningen. En vooral zelf na te gaan denken en bij elke verklaring van overheid en andere instituten de vraag te stellen: is het wel zo? En daarbij lak te hebben aan collega’s die je laten vallen als je buiten de door hen uitgestippelde paden wandelt.

Het gelijk van Jesse Klaver

Tjonge, wat zijn we het eens over de fouten van Groen Links bij de formatie. Op zo’n mineur puntje - migratie volgens de wet of via omwegje - de formatie laten mislukken, dat is beginnersgefreubel. De Nederlandse media tonen zich weer eens van hun slechtste kant.

Gewoon rekenen is ook een vak. Er is na de verkiezingen en de afstraffing van de PvdA simpelweg geen groot links blok meer. Wie nu als linkse partij in een kabinet met CDA en VVD stapt pleegt electorale zelfmoord. De enige reden waarom er geen rechts kabinet kan komen is de uitsluiting van de PVV.

Iedereen kan wel heel hard toeteren dat met Groen Links meer aandacht voor klimaat en milieu mogelijk wordt, maar daar is weinig zicht op met een remmende meerderheid in de tweede kamer. Natuurlijk, het is volkomen terecht een ondemocratische partij als de PVV uit te sluiten, maar die partij zit wel in de kamer en zal de meest rechtse voorstellen steunen.

Dat er nu stemmen opgaan en steeds luider klinken om toch de PVV maar mee te laten doen, tonen het gelijk van Groen Links aan. In de verkiezingscampagne en ook daarvoor was het al duidelijk dat zeker het CDA een steeds rechtsere koers is gaan varen. Met name op het gebied van milieu is er met de VVD nog beter zaken te doen dan met het huidige CDA.

Daar staat dan weer tegenover dat de VVD ook niet vertrouwd is met ons landschap, als we zien hoe er door lokale partijleden om wordt gesprongen met het Kustpact. Jesse Klaver zou volledig uitgespeeld raken te midden van deze conservatieve krachten. Hij heeft gelijk de stekker eruit te trekken.

Het gaat helemaal niet alleen om migratie. Onderwerpen als klimaat met een partij als de VVD waar klimaatsceptici nog steeds het hoogste woord voeren zijn nog niet echt aan bod geweest. En dan een nog maffer PVV als extraatje in de kamer, nee, dan kun je Klaver alleen maar gelijk geven.

Nu zijn alle peilen gericht op Groen Links. Dat de parlementaire verslaggevers Klaver zo graag zelfmoord hadden zien plegen, geeft te denken. Maar nu krijgt de partij een zetje terug in de vermaledijde peilingen. Om terug te komen na een rechts kabinet. Meedoen zou een PvdA-scenario waarschijnlijk maken. En links zou nog verder terugzakken.

Overigens vergeten we hierbij ook nog eens dat Nederland achterloopt bij de ontwikkelingen in Europa. Een Europa dat een nieuwe elan heeft gekregen door Trump in de VS en de overwinning van Macron in Frankrijk. Plots gloren er weer zaken aan de einder als een Europees leger, een sterkere politieke unie en een sociale hervorming.

In Nederland blijft het stil met partijen als VVD en CDA die niet uitblinken in Europees gedachtegoed. Om maar niet te spreken van PVV, SP en PvdD. Die blijven toch een beetje hangen in protesten tegen het oude technocratische Europa. Terechte protesten, daar niet van. Maar nu is er iets te veranderen en dan moet je erbij zijn. Nederland heeft te vroeg verkiezingen gehouden en zit de komende jaren met een achterhaald parlement.

Een parlement dat blijft steken in de oude grammofoonplaat tegen een sterk Europa en de hoop – ondanks Trump – nog steeds heeft gevestigd op de VS. Dat bang blijft voor afstaan van bevoegdheden, vergetend dat het nationalisme zijn kleine opleving al weer voorbij heeft zien gaan. Alleen het perfide Albion doet het nog slechter. Nog een paar jaartjes wachten en dan nieuwe verkiezingen. Dan is het land hopelijk wijzer geworden. Misschien is er dan nog iets te bereiken.